Bazı araştırmalar doğada hareket edenlerin bir süre sonra yön duygusunu kaybettikleri ve kaybolduklarını doğrulamaktadır. Doğada etkinlik yapanlar çoğu kez umdukları yere ulaşamadıkları gibi nerede olduklarını bilememektedirler. Son yıllarda ülkemizde doğada etkinlik gösteren kişilerin sayısı artmıştır. Bu sayı artışı beraberinde kaybolma olaylarını da getirmektedir.Yön tayini çok kesin ve net olmalıdır. Doğada etkinlikleriyle ilgili bir kişi net olarak nerede olduğunu bilmeli veya kaybolduğunu kabul etmelidir.
Pusula ve şimdi öğreneceğimiz yöntemlerle yeryüzünde ancak yön tayini yapılabilir. Yani ancak istenen rotaya sadık kalmak mümkün olabilir. Yeryüzü üzerinde nerede olduğumuz sorusunun cevabı farklı aletler kullanmayı gerektirir. Bu aletlerden elde ettiğimiz sonuç ile enlem ve boylamımızı derece, dakika ve saniye cinsinden öğrenebiliriz. Bu bilgi ancak bir haritaya aktarıldıktan sonra o an bulunulan noktanın haritadaki yerimizi bilebiliriz.
Doğada yönümüzü belirlemeden önce kabaca nerede olduğumuzu bilmek zorundayız. Dünya üzerinde bulunduğumuz yeri harita ve aletler kullanarak elbette ki belirleyebiliriz. Ama ya harita ve aletler yoksa? Pusulamız var ise yönleri kolayca belirlemek mümkündür, ya pusulamız yoksa? İşte yalnız kuzey yarımkürede geçerli alternatif yön tayini yöntemleri:
Kutup Yıldızı ile Yön Tayini:
Dünyamızın kutup noktalarından geçen hayali eksen çizgisi kutup yıldızının çok yakınından geçmektedir.Bu nedenle geceleyin yıldızlar ve gezegenler hareket halinde iken(dünyanın kendi etrafında dönüşünden dolayı) kutup yıldızı sabit kalır. Doğada herhangi bir yıldızı hedef alıp yürür iseniz, yıldızın hareketinden dolayı düz bir çizgide yürüyemezsiniz. Ancak gökyüzünde yalnız kutup yıldızını bularak ve onun kuzeyi gösterdiğini bilerek, amaçladığınız yönde yürüyebilirsiniz. Kutup yıldızını bulmak için belirgin bazı yıldız guruplarını bilmek zorundasınız.
Büyük Ayı yıldız gurubu 7 yıldızdan oluşur. Görünümü eğik duran kahve cezvesine benzer. Sapın karşısında yer alan kenarın uzunluğunu 5 le çarptığımızda ve kenar yönünde kutup yıldızını buluruz. Kutup yıldızını doğru bulduğumuzdan emin olmak için yan yatmış ve beş yıldızdan oluşan bir W harfine benzeyen Cassiopeia yıldız gurubunu kullanırız. Büyük W nun ortasındaki yıldız, kutup yıldızı doğrultusundadır.
Güneş ve Sopa İle Yön Tayini
Parlak güneşli bir günde bir sopa ve gölgesi yardımı ile yön tayini yapılabilir. Sopanın gölgesi işaretlenir. Yaklaşık 15 dakika sonra yer değiştiren gölge ucu tekrar işaretlenir. Bu iki işareti birleştiren çizgiye dik doğru Güney-Kuzey eksenidir. Birinci işareti sola ve ikinci işareti sağınıza aldığınızda yüzünüz kuzeye bakmaktadır.
Güneş ve Saat Yardımı ile Yön Tayini
Güneşli bir günde bileğimizdeki saat yardımı ile yön tayin edebiliriz. Saatin akrebi güneşe döndürülür. Saatin 12 rakamı ile akrebin oluşturduğu açının açı ortayı Güney-Kuzey Hattıdır. Güneş tarafı güney yönüdür. Ayrıca güneş sabah 06.00 da doğuda, saat 09.00 güneydoğuda, saat 12.00 da güneyde, saat 15.00 da güney batıda, saat 18.00 da batıda olur.
Özel İşaretlerle Yön Tayini
Minare kapıları güney yönünde olur.
Müslüman mezar başları batı yönündedir.
Ağaçların yosunlu tarafı kuzey yönündedir.
Karıncalar yuva yaparken çıkardığı toprağı yuvanın kuzey tarafına yığar.
İyi dalışlar,
Mehmet Avadan
https://www.facebook.com/mavadan
