Yelken kullanmayı öğrenmek önce tek direkli küçük bir teknede başlar. Bu seyir sırasında rüzgarın etkisine göre yelken kullanmanın incelikleri öğrenilir. Büyük donanımlı ve bir kaç personel ile kumanda edilecek teknelerde yelken kullanmak için eğitim, tecrübe ve deniz alışkanlığına kavuşmak zorunludur.
Yelkene çıkmadan önce daima hatırlamamız gereken bazı ana kurallar vardır:
a) Çok sert rüzgarlı bir havada ve kabarık dalgalı denizli bir yerde yelkene çıkmayınız.
b) Gereğinden fazla kişi ile dolu bir tekne ile yelkene çıkmayınız.
c) Yelken seyrinde özellikle rüzgarlı havalarda can yeleğinizi üzerinizden eksik etmeyiniz.
Şimdi bir yelkenli teknenin kısaca nasıl hareketlendiğini inceleyelim.
a) Rüzgar kıç (pupa) taraftan eserken tekneyi ileri doğru sürükler. Bunu bir kuru yaprağın bir su birikintisi üzerinde rüzgarla gidişine benzetebiliriz.Kontrolsüz bir cisim rüzgar yönüne uygun bir biçimde sürüklenir.
b) Bir yelkenli tekne ile rüzgardan yararlanarak seyretmek için üç ana eleman gereklidir: aa) Yelken, bb) Su üzerinde duran bir platform (tekne), cc) Kontrol. Yukarıda kontrolsüz bir teknenin sadece rüzgarın isteğine uygun hareket edeceğini belirtmiştik.
c) Eski denizci ülkeler, örneğin Vikingler, Araplar ve Hintliler kullandıkları randa yelkenlerin kontrolünü sağlamak için yelken yakalarına halatlar bağlamakta ve bunu serdümenin bulunduğu yere yakın konumlarda tutmaktaydılar. Böylece rüzgarın etkisini en uygun şekilde kontrol altında tutmayı beceriyorlardı.
d) Baştan esen rüzgar , baş-kıç yönünde trimlendirilmiş yelken yüzeyine çarpınca, yelken yüzeyinde aykırı yönde doğurduğu basınç gücü ile tekneyi ileri doğru iten bir harekete sebep olur. Bu durumu, planör kanatlarına çarpan rüzgarın, bunu ileri doğru itmesi şeklinde açıklayabiliriz.
e) İyice yolunca trimIendirilmiş ve donatılmış bir yelkenli teknede serdümen yelkenleri rüzgar yönüne göre 45° Iik bir açıda tutmaya çalışmalıdır. Örneğin, kuzey rüzgarında (N), tekne Poyraz (NE) veya Karayel (NW) yönlerinde seyredebilir.
f) Bir Flok yelkenin bütün değeri, teknenin rüzgar üstüne seyretmesinde ortaya çıkar. Flok yelken iyi trimlendirilirse, rüzgarı Flok ile Ana yelken arasında oluşan oluktan geçirerek, ana yelken üzerindeki etkisini çoğaltmak olanaklaşır ve tekne sürat kazanır.
g) Rüzgar üzerine seyredilirken eğer f1ok yelken fazla trimlendirilmiş ise, bu durumda ana yelken üzerine etki eden rüzgar gücü azalır.Yelkenler arasında en uygun trim, ana yelken ile flok yelken Gradin astarlarının birbirlerine paralel olduğu durumlardır.
Yukarıdaki diyagramda, rüzgarın yönüne göre çeşitli seyir durumlarında yelkenlerin nasıl trimlendirileceği gösterilmektedir. (1) Orsasına seyir (Close hauled) , (2)Rüzgar omuzluktan orsasına seyir,(3) Rüzgar kemereden orsasına seyir (apazlama),(4) Rüzgar kemere gerisinden orsa seyir (serbest seyir), (5) Pupa seyri (Running), (65) Yelkenler boş, serenler omurga hizasında (Tekneyi durdurmak için), (7) Pupa seyir, (8) Orsa seyir, (9) Orsa seyir, (10) Rüzgar sancaktan orsasına seyir (Borina seyir), (11 ) Orsa seyir, (12) Tramola (Tekneyi orsaya getirerek)
