Okyanus çok karmaşıkmış gibi görünebilir. Ve bu karmaşıkmış gibi görünen şey, insan sağlığının ne olduğudur. Bu ikisini bir araya getirmek çok ürkütücü görünebilir… …fakat demek istediğim şu ki… …bu karmaşıklığa rağmen… …bazı basit konuların var olduğunu düşünüyorum… …bunu anlarsak, ileriye doğru gerçekten yol alabiliriz. Bu iki basit konu gerçekten… …karmaşık bilim hakkındaki konuların nasıl devam ettiği demek değildir… …fakat biz bunların tümünü oldukça iyi biliyoruz. Bunların ilkiyle başlayacağım: Anne mutlu değilse, hiç kimse mutlu değildir. Bunu biliyoruz, değil mi? Bunu tecrübe ettik. Bunu anlarsak… …ve buradan oluştursak… …bir sonraki adıma ulaşabiliriz… …okyanus mutlu değilse… …kimse mutlu değildir. Bu konuşmamın konusu. Birçok farklı yoldan oldukça mutsuz okyanus oluşturduk.
1932’de Cannery Row’un atışıdır. Cannery Row, o zamanlarda… …batı kıyısındaki en büyük endüstriyel… …konserve işletmesine sahipti. Havaya ve suya… …muazzam oranda kirlilik yaydık. Profesör olan Rolf Bolin… …Hopkin’in Deniz İstasyonu’nda çalışıp… …1940’larda bunu yazdığında… …”Körfezin giriş noktasında yüzen köpük toplama buharından… …kurşun kökenli boyalar… …siyaha döndüğünde çok kötüydü.” İnsanlar bu konserve fabrikalarında… … koku yüzünden bütün gün fabrikada zar zor dayanabiliyordu… …fakat onların söylemek istediklerini biliyor musunuz? Onlar, “Ne koktuğunu biliyor musun?”diyor. …Para kokuyorsun.” Bu kirlilik halkın parasıydı… …ve bu insanlar kirlilikle, derisine ve vücuduna işleyen.. …kirlilikle uğraşıyordu… …çünkü paraya ihtiyaçları vardı. Okyanusu mutsuz ettik; insanları daha da mutsuz ettik… …ve onların sağlıksız olmasına neden olduk.
Okyanus ve insan sağlığı arasındaki bağlantı… …aslında başka atasözlerine dayalıdır… …söylemek istediğim… …büyük balık, küçük balığı yutar.” Okyanus yaşamının piramidi… Şunu söylemek zorundayım ki, bir ekolojist okyanusa baktığında… …biz okyanusu çok farklı yollarla bakarız… …ve okyanusu normal bir insandan daha farklı görürüz… …çünkü bir ekolojist okyanusa baktığında… …tüm bağlantıları görür… Besin zincirinin tabanında… …planktonu, küçük şeyleri… …ve piramidin ortasındaki hayvanların… …nasıl beslendiğini ve bu diyagramın… …nasıl şekillendiğini görüyoruz. Ekolojistlerin gördüğü akış… …tavandan tabana doğru giden şey… …hayatın akışıdır. Korumaya çalıştığımız şey olduğunda… …” okyanusu kurtar, onu iyileştir.” diyoruz. Bu şey piramittir.
Şimdi neden insan sağlığı için bu meseleyi konuşuyoruz? Çünkü piramidin altındaki şeyleri sıkıştırdığımızda… …burada olmaması gerekli olan şeyler.. …çok korkutucu şeylerdir. Kirlilik yapan bazı insanlar… …vücudumuz ile parçalanamayan PCBler gibi moleküller… …bizim tarafımızdan oluşturulmuştur. Moleküller, en üstteki predatörler sayesinde… …piramidin tabanına girerek ve tırmanarak… …bir şekilde buraya girdiler… …ve böylelikle.. …çoğaldılar.
Bunu ispatlamak için,küçük bir oyun icat etmeyi düşündüm. Bunun nasıl oynandığını bilmiyoruz; bunun hakkında biraz düşünelim. Bu Strafor ve çikolata oyunudur. Bir sandalda olduğumuzu… …ve hepimize iki tane yapay yer fıstığı… …verildiğini düşünün. Onları yemeyin: Cebinize koyun. Farz edelim ki kurallar şöyle: içeceğiniz suyu… …onlara vermek için teklif ediyorsunuz… ve yapay yer fıstığını da o kişiye veriyorsunuz. Yapay yer fıstıklarına olacak olan şey… …toplumumuzdan hareket ederek… …burada başlayacak ve en sarhoş… …en cimri olanı burada toplanacak. (Kahkahalar) Bu oyunda bir yere gidebilmeleri için… …hiç mekanizma yok sadece… …gittikçe büyüyen, sindirilemeyen… …yapay yer fıstıkları var. Besin piramidinin içinde … …PDB lerle tümüyle olan şeyler… …en üstte toplandılar.
Farz edelim ki yapay yer fıstıkları yerine… …bu küçük, tatlı çikolataları… …alalım. Bazılarımız çikolata yerine onları yiyebilirdi… …ve toplayabilirdi, onlar grubumuza… …giremeyecek ve hiçbir grupta… …toplanamayacak… …çünkü hepsi… …bizim grubumuz tarafından emildiler. Deniz besin zincirinin dışında… …olan şeylerle PCB ve doğal omega-3 gibi… …şeylerin arasındaki fark budur.
PCB ler toplanıyorlar. Ne yazık ki mükemmel örneklerimiz yok. PCB ler yunuslarla Sarasota Körfezi’nde… …Teksas’da, Kuzey Carolina’da toplanıyorlar. Besin zincirine giriyorlar. Planktonlardan ve bu PCB lerden yunuslar… …balıkları yiyiyorlar… ve bu yağda çözünmeye başlayan… …bu yerde yunuslar toplanıyorlar. Bir yunus… …anne yunus, ya da herhangi bir yunusun… …bir PCB’ den çıkması için… …sadece bir yolu vardır. Ama nasıl? Anne sütüyle. Sarasota Körfezi’nde PCB yüklü… …yunusların diyagramı buradadır. Yetişkin erkekler: büyük yüklüdür. Juveniller: büyük yüklüdür. Dişiler ilk doğumdan sonra… …zaten yavrularını sütten kesmiştir: düşük yüklüdür. Dişiler bunu denemezler. Dişi yunuslar yavrularını… …anne sütüyle yağın içinden… …PCB lerle geçirirler… …ve yavrularını kurtarmazlar. Yunusların ölüm oranı… …özellikle her dişinin ilk doğumuyla birlikte… …%60’dan % 80’lere yükselmiştir. Anneler ilk doğumla… …kirlilik pompalarlar… …ve bu yüzden çoğu ölür. Anne daha sonra üreyebilir… …fakat kirliliğin toplanması için… …düşük bir fiyat ödendiğinden… …bu ilk yavrunun… …ölümü demek olur.
Okyanusta başka üst predatörler vardır, bunlar dışarı atılır. Bu üst predatörler, tabi ki biziz. Aynı yerlerden gelen… …eti yiyiyoruz. Fotoğrafını çektiğim şey… …Tokyo’da bir markette olan balina etidir… …yoksa öyle değil mi? Aslında, birkaç yıl önce Tokyo’da… …bir moleküler biyoloji laboratuvarında… …bunun nasıl kaçırıldığını öğrendik… …ve DNA testiyle genetik olarak bunu… …balina eti örneklerinin dışında kullandık… …ve onların gerçekte ne olduklarını saptadık. Bu balina eti örneklerinin bazıları balina etiydi. Bazıları yasal olmayan balina etiydi. Başka bir hikaye. Bazıları hiçbir şekilde balina eti değildi. Balina etine etiket yapıştırılmasına rağmen, onlar yunus etiydi. Bazıları yunus ciğeriydi. Bazıları da yunus yağıydı. Bu yunuslar PCB lerin,diyoksinlerin… …ve ağır metallerin… …büyük yüklü parçalarıydı. Büyük yük yenilen etten… …insanlara geçiyordu. Birçok yunus, balina et pazarında… …üretilerek dünya çapında… …et olarak satılmaya başlandı. Bu popülasyon için bir trajedidir… …fakat asıl trajedi insanların… …onları yemesidir… …çünkü onlar toksik etin ne olduğunu bilmiyorlar.
Birkaç yıl önce bu verilere sahiptik. Çalışma masamda oturup… …bu marketlerde gerçekten yunus eti ve toksik barındıran etin … …balina eti olarak satıldığını bilen tek bir insanın… …olup olmadığını düşündüğümü hatırlıyorum. Toksik yükler ikiyüz, üçyüz, hatta dörtyüz kere… …EPA tarafından izin verildi. Ve yine çalışma masamda oturup… …”Bunu biliyorum. Bu büyük bir bilimsel araştırma”, fakat… …aynı zamanda çok korkunç.” diye düşündüğümü hatırlıyorum. İlk defa bilimsel kariyerimde… …verileri alıp, bilimsel dergilerde yayımlayıp… …onlar hakkında konuştuğunuzda… …bilimsel protokolü yıktım. Japonya’daki Sağlık Bakanı’na… …çok nazik bir mektup yolladık… …ve açıkça bu durumun… …bizim için değil, fakat Japonlar için… …dayanılmaz olduğunu belirttik… …çünkü çocuklarını emziren anneler, … …genç çocuklar… …bu şeylerin sağlıklı olduğunu düşünüp satın alabilirlerdi, … …fakat bu gerçekten toksikdi. Japonya’da diğer kampanyaların serisi öncülüğündedir… …ve şunu gururla söylemeliyim ki,… …Japonya’da yanlışlıkla etiketlenmiş… …herhangi bir şeyi satın almak zordur… …buna rağmen balina etini hâlâ… …sattıklarını düşünüyorum. Fakat en azından düzgünce etiketli,… …ve artık toksik yunus eti yerine… …satın alabiliyorsunuz.
Bu olaylar burada yaşanmamıştır,… …fakat Kanada arktiğinde, ABD’de,… …ve Avrupa arktiğindeki bazı toplumlarda… …doğal bir besin düzeni bulunmaktadır… …Tüm dünyada kadınlar ayıbalıklarının… …ve balinaların doğal besin düzenindeki… …PCB’lerin toplanması için… …bir araya toplanmış ve bu olayı sonuçlandırmışlardır. Bu kadınlarda zehirli anne sütü bulunmaktadır. Dünyanın okyanus piramidindeki… …bölümlerinden, besin zincirindeki… …bu toksiklerinin… …toplanmasından dolayı… …kadınlar yavrularını, çocuklarını… …anne sütü ile besleyemiyorlar. Bu, onların bağışıklık sisteminin tehlikede olduğu demektir. Bu, çocuklarının gelişiminin… …tehlikede olabileceği demektir. Dünyanın dikkatini çeken şey… …son on yılda kadınların… …bu sorununun azalmasıdır… …piramidin onlar tarafından değiştirilmesi değil,… …fakat özellikle onların bunu değiştirmek için uğraşmasıdır. Bu sorunu çözmek için… …onların doğal piramidini çıkarıyoruz. Bu vahim problemi çözmek için iyi bir şeydir,… …fakat piramit sorununu çözmek için bir çözüm değildir.
Diğer bir yöntem piramidi parçalamaktır. Piramidin altındaki şeyleri sıkıştırırsak,… …tıkanmış bir kanalizasyon hattı gibi yedekleme yapabiliriz. Besin piramidindeki besinleri,… …atık suyu ve gübreyi sıkıştırırsak… …bunu tamamıyla yedekleyebiliriz. Önceden duyduğumuz şeyleri noktalandırıyoruz: kırmızı gelgitler, örneğin,… …zehirli alglerin çoğalıp… …okyanuslara doğru akması… …nörolojik zarara sebep olur. Ayrıca bakterilerin ve virüslerin… …okyanusta çoğaldığını görebiliriz. Kırmızı gelgitin ve kolera… …cinsi içeren vibriyon… …bakterilerinin kıyıda ilerlemesi… …için iki şansı vardır. Kaç kişi “plaj kapalıdır” işaretini gördü? Neden bu meydana geldi? Bu meydana geldi çünkü… …plajlarımızı bu bakterileri tıkayarak ve… …aşırı doldurarak doğal okyanus.. …piramidinin tabanını fazlasıyla sıkıştırdık. Sıkışık olan şey atık suyudur.
Kaç kişi parka ya da ulusal parka gidip… …büyük işaretin önünde… ” Kapalı çünkü bu parkın… …şu ana kadar kullanılamaması… …insan atığı yüzünden”. dedi. Çok fazla değil. Buna tahammül edemiyoruz. İnsan atığı yüzünden mahvolan… …parklarımıza tahammül edemiyoruz… …fakat ülkemizdeki birçok plaj kapalı. Aynı sebepten dolayı tüm dünya etrafında kapalı olan… …yerler var, ikisinden birine tahammül edilmemesi gerektiğine inanıyorum. Bu, temizlik sorunu değil… …bu,organizmaların insan… …hastalığına nasıl… …dönüştüğü sorunudur. Bu vibriyonlar, bakteriler, insanlara bulaşabilir. Cildine girebilir ve cilt enfeksiyonları oluşturabilir.
Bu, son birkaç yıldır vibriyonların… …insanlar üzerindeki enfeksiyonların… …artışını gösteren, NOAA’nın okyanusunun… …ve insan sağlığı başlangıcının bir grafiğidir. Örneğin, sörfçüler, bunu inanılmaz bir şekilde bilirler. Bazı sörf sitelerinde görebilirsin,… …oysa gördüğün şey sadece… …dalgaların güzel olması ya da havanın güzel olmasıdır… …fakat bazı sörfçü sitelerinde,… …alarm işareti görürsün. Bunun anlamı plajların büyük dalgalara sahip olduğudur,… …fakat bu sörfçüler için tehlikeli bir yerdir… …çünkü sörf için mükemmel bir günden… …sonra bile, bu kötü olaylara yol açabilirler,… …bu enfeksiyon kalıtını çözmek çok uzun bir zaman alabilir. Enfeksiyonların bazıları gerçekte… …antibiyotik direnç genleri taşırlar… …ve bu onları daha da zorlaştırır.
Bazı enfeksiyonlar… …zehirli alg çoğalmasına yol açar. Bu çoğalmalar diğer kimyasal madde türlerini oluşturur. Bu, zehirli alg çoğalmalarından ortaya çıkan… …bazı zehirli türlerin basit bir listedir: …kabuklu deniz hayvanı zehirlenmesi, ciguatera,… …diyareik kabuklu deniz hayvanı zehirlenmesi…bu konuda daha fazla birşey bilmek istemezsiniz… …nörotik kabuklu deniz hayvanı zehirlenmesi, paralitik kabuklu deniz hayvanı zehirlenmesi. Bunlar çoğalmalar yüzünden… …besin zincirimize giren şeylerdir. Rita Calwell insan topluluklarının… …içinde çok önemli bir kolera… …hikayesinin izini sürdü,… …normal bir insan vektörü aracılığıyla… …değil, deniz vektörü aracılığıyla… …bu kopedodu buraya getirdi. Kopedodlar küçük kabuklu deniz hayvanlarıdır. Bir inç uzunluğunda küçük parçacıklardır,… …insan hastalıklarına yol açan… …bazı kolera bakterisinin… …küçük bacaklarıyla varlığını sürdürebilirler. Kolera salgınları limanlarda… …dünya boyunca kıvılcım saçmaktadır… …ve kolera vektörleri dünya etrafındaki… …gemilerin hareket etmediğinden… …emin olmak için konsentrasyonun… …azalmasına sebep olmuştur.
Ne yapıyorsunuz? Akımın tabandan bloklanması ve… …tıkanması, piramidin çok iyi çalışamaması… …ekosistem akımının altüst olması gibi… …sorunlarla karşı karşıyayız. Bu akım türü alt üst olduğu zaman ne yaparsınız? Yapabileceğiniz bir takım şeyler var. Örneğin, su tesisatçısı Joe’yu arayabilirsiniz. O gelebilir… …ve akımı tamir edebilir. Fakat gerçekte, dünya etrafına… …bakarsan, sorunları düzeltebilmemiz… …için sadece umut noktaları vardır, sorunları… …düzelttiğimiz yerler vardır… …insanlar bu sorunların üstesinden… …gelirler ve bunlardan vazgeçerler. Monterey de bunlardan biridir.
Monterey Körfezi ekosistemini… …konserve endüstrisini ve mevcut tüm… …sorunları kirlilikle mahvettiğimizi… …göstermeye başladım. 1932’de, bu resim. 2009’da, resim çarpıcı bir biçimde farklı. Konserve fabrikaları yok oluyor. Kirlilik azalıyor. Fakat bireysel toplumların… …ihtiyaç duyduğu ekosistemin çalışması için… …burada mükemmel bir algı bulunmaktadır. Tabandan tavana doğru işlevsel bir piramide ihtiyaç duyuyorlar. Monterey’deki piramit, an itibari ile… …birçok farklı insanın… …çabaları sayesinde, son 150 yıldır… …daha işlevsel… …bir hale geldi.
Bu tesadüfen olmadı. Bu oldu çünkü birçok insan bunun için zamanını ve… …gücünü harcadı, öncü ruhlarını ortaya koydu. Solda, Pasifik Grove’deki küçük kasabamın… …belediye başkanı Julia Platt var. 74 yaşında, belediye başkanı oldu… …çünkü okyanusu koruması… …gerekiyordu. 1931’de, en büyük kirletici konserve fabrikasının… …bitişiğinde, Kaliforniya’nın ilk toplum-temelli… …deniz koruma alanını üretti… …Çünkü Julia fabrikaların eninde sonunda… …yok olacağını, okyanusun gelişmeye… …ihtiyaç duyulan bir yer olduğunu, okyanusun… …teşvik edici bir kaynak olduğunu ve bu kaynakları… …korumak istediğini biliyordu.
David Packard ve Julia Packard gibi… …diğer insanlar, Monterey Körfezi akvaryumunda… …insanların düşüncelerini çürütmek… …için endüstriyel üreten… …kişilerdi, okyanusun ve okyanus… …ekosistemi sağlığı bu alanın… …önemli ekonomisi olarak görülüyordu. Bu değişim sadece Monterey Körfezi’nin talihini… …dramatik bir değişime yol açan düşünce değildir,… …aynı zamanda dünya etrafındaki yerleri dramatik bir değişime yol açan düşüncedir.
Sizi okyanus piramidini gerçekten… …korumaya çalıştığımızı ve hayat… …piramidimize bağlı okyanus piramidini… …düşünmeniz için… …başbaşa bırakıyorum. Bu bir okyanus gezegenidir,… …ve biz kendimizi dünyevi türler olarak… …düşünüyoruz, fakat okyanustaki… …yaşam piramidi bizim karada yaşamamızı… …sağlayan karışık bağlantılardır. Kendimizi sağlıklı hissedebilmemiz için… …okyanusun sağlıklı olması gereklidir.
Çok teşekkürler.
Stephen Palumbi
