Mark V, Mod I Dalgıc BaşlığıMark V, Mod I ismi altındaki Standart dalgıç başlığı donanımları ve göğüslüğü ile birlikte bir bakır başlıktan oluşmaktadır. Başlık ile gögüslük dört yiv ve dört set vasıtasıyla birbirine tespit edilir.Dişli gögüslük halkasının üst tarafında başlıkla göğüsyük arasında su geçirmeyen bir kösele conta bulunur. Bu conta su geçirmezliği temin etmekten başka, başlığın lüzumundan fazla dönmesine mani olur.
Dalgıca gereken emniyet tertibatı, görüş, muhabere, hava ikmali ve havanın eksozu gibi türlü ihtiyaçları temin etmek üzere başlıkta bir çok ilaveler vardır. Başlığın gögüslükten kaza ile ayrılmasını önlemek için başlığın arkasında bir emniyet mandalı ilave edilmiştir. Başlığın içine tespit edilen gögüslükte bulunan emniyet mandalı yuvasına girerek başlığın bu yuva haricine çıkmasına mani olur. Emniyet yuvasındaki kilidi kapattıktan sonra çatal pinle tespit edilir.
Başlık uzerinde dort tane lumboz deligi vardır. Dalgıcın hemen yüz hizzasında olan lumboza ön lumboz denir. Ön lumboz başlığa bir menteşe ile tespit edilmiştir ve kapalı durumda tutmak için önlumboz üzerindeki kulplu oyuğa geçen kelebekli somun ile sıkıştırılır. Kelebekli somun aşağıya doğru sıkıştırıldıkça lumboz kapağı üzerindeki yerine iyice oturur ve kelebekli somunun geçtiği vidanın ön lumboz kapağından kaymasını veya kaza ile çıkmasını önler. Önlumboz kapağı ile başlık arasındaki bir kauçuk conta su geçirmezliği sağlar. Dalgıcın yan taraftanda görebilmesi için ön lumboz ile aynı hizza da olmak üzere başlığın her iki tarafında birer lumboz deliği daha vardır. Üçüncü lumboz ise yukarı doğru bakmak için başlığın üst ortasındadır. Bununla beraber camlar kaza ile kırıldığı zaman yerine konacak yedek camlar mevcuttur.
Başlığın arka tarafında iki tane deve boynu vardır.Başlığın sağ tarafında ki deveboynuna geri döndürmez valfı takılır. Bu valfın diğer ucuna dalgıcın hava hortumu vira edilir. Sol tarafta ki deve boynuna ise telefon kablosu (aynı zamanda can halatı) vira edilir. Hava hortumu ve telefon kablosu (can halatı) deveboyunlarına vira edildiği zaman birbirine dolaşmaması için her iki deve boynunu da muayyen bir açı teşkil edecek şekilde başlığa tespit edilmiştir.
Emniyet Hava Geri Döndürmez Valfı (AlıcıValf)
Emniyet geri döndürmez valfı dalgıç için en mühim bir emniyet tertibatıdır. Bu valfın vazifesi hava hortumu patladığı yahut hava ikmal sistemi harici su basıncına karşı koyacak kadar hava basıncı temin edemiyecek şekilde hasara uğradığı zaman dalgıcın havasızlıktan sıkışıp kalmasını önlemektedir. Bu iki durumun herhangi birisinde hortumdaki hava basıncı derhal düşer. Başlık ve elbise içersindeki sıkıştırılmış hava, hava hortumundan kaçtığı taktirde başlık ve elbise yumuşak olduğu için dışardaki fazla basıncın tesiriyle derin suya sokulan ağzı mantarla kapalı bir boş şişede mantar şişenin içine nasıl girerse,dalgıcın vücudu da sert başlığın içine öylece sıkışır.
Geri döndürmez valfının her zaman doğru dürüst çalışması esastır. Dalgıcın dalmasına müsade edilmeden evvel bu valf iyice gözden geçirilmesi gerekir. Sık sık kontrol edilmeli, sökülmeli ve temizlenmelidir. Valfın oturduğu kösele contanın eskiyip eskimediği veya yırtılıp yırtılmadığını anlamak için kontrol edilmeli ve kemik yağı ile yağlanmalıdır. Aynı zamanda valf yayı ve valf steminin de kemik yağı ile hafifçe yağlanması lazımdır. Geri döndürmez valfının kontrol etmek deveboynuna bağlı olan ucu fora edin. Bu uca hava hortumunu bağlayın. Hortumun diğer ucunu hava kaynağına bağlayın ve havayı açın. Hortumun ucundaki valfı su dolu bir kovaya sokun. Eğer hava kabarcıkları çıkıyorsa valf sağlam değildir.
Yarım ile dörtte üç p.s.ı. gibi alçak basınçlar altında valfın iyice kapanıp kapanmadığı dikkatle kontrol edilmelidir. Valfın sağlıklı çalışıp çalışmadığını anlamak için alçak basınç kullanmak daha faydalıdır. Çünkü Yüksek basınç valfı yerine sıkıştırır ve hava geçirmez bir hale getirir. Hakiki dalışta dahili basınçın harici basıncı 1 p.s.ı den fazla geçmesi muhtemel değildir. Valf suya batırılıpta hava kabarcıkları görülürse yeni bir valf köselesi yahut bir yay yahut her ikisi birden değiştirilerek kontrol tekrarlanmalıdır. Valf başlık üzerinde hava irtibatı üzerindeki yerine vira olduğu zaman valfın serbestçe çalışıp çalışmadığını ve vira olan dişlerden hava kaçıp kaçırmadığı iyice kontrol edilmelidir. Bazen oksitlenme (Paslanma) valfın çalışmasını ağırlaştırır. Yay zayıf olabilir yahut üst stem gayt somunu sonuna kadar vira edilmemiştir. Valf ile deveboynu arasındaki contanın iç kutru kontrol edilmelidir, çünkü çok sıkıştırmak iç kutru hava yoluna mani olacak şekilde yayılabilir. Böylece dalgıcın hava ikmalini azaltır. Eğer bu tetbirler tam manasıyla yerine getirilirse geri döndürmez valfı tehlike anında tamamıyle güvenebilecek bir halde bulunur. Eğer ihmal edilirse tehlike anında emniyet valfı çalışmayabilir ve felaketlere sebeb olabilir.
Egzoz Valfı
Bu valf egzoz kanalı ile birlikte başlığın sağında bulunan yan lumbozun altında bulunur ve bu şekilde egzoz noktası, başlığın gerisine doğru akmış olur. Egzoz kanalı hava kabarcıklarının lumbozların önünden geçip dalgıcın görüş sahasını kapamaması için başlığın gerisine uzatılmıştır. Egzoz valfından maksat, başlık içindeki basıncın otomatik olarak harici su basıncından biraz fazla olmasını sağlamak ve dalgıca elbisesini şişirmek yani netice itibariyle sephiyesini ayarlama imkanı vermektedir.
Dalgıç suya girdiği zaman dalgıç elbisesi bir dış basınca maruz kalır ve bu basınç elbisedeki havayı başlığa doğru iter ve hava burdan egzoz valfı sayesinde dışarı çıkar. Bu havanın kaçması gecikirse veya hava ikmali yetersiz ise elbise vücuda yapışır. Normal bir hava ikmali mevcut olmakla beraber bu havayı başlıktan kacıracak hiç bir vasıta yoksa elbise lüzumundan fazla şişer. Netice olarak pozitif sephiye fazlalaşır.
Şayet bir dalgıç, sephiyesini artırmak isterse egzoz valfının kafi miktarda kapatılmasıyla başarılır ve böylece elbisenin şişmesi sağlanmış olur. Fazla şişme tehlikesi aşıkar bir hal aldığı taktirde valfın açılmasıyla sephiye azaltılır. Çene düğmesine Çene ile basmak suretiyle fazla havanın ani olarak dışarı atılması sağlanır.
Egzoz valfı dalgıç başlığının en önemli parçalarından biridir. Çalışma prensipleri şöyledir: Dalgıç başlığının içindeki dahili basınç, harici su basıncından normal olarak takriben yarım psı fazla bir durumda bulundurulur. Elbise içinde basınç meydana gelmeye başladıkca bu basınç stem valf diski üzerine yüklenir. Stem valf diski Birinci valf yayı tarafından hava basıncına karşı kapanır. Dahili basınç harici basınçtan yarım psı dan fazlalaştığı zaman valf diski yerinden oynayarak havanın kaçmasına sebebiyet verir. Valf diski ileri doğru hareket etmeye devam eder ve bir ucu ikinci valf yayına girmiş olan valf diski stem ayar kolu ikinci valf yayı pulu ile temasa gelinceye kadar egzoz deliğini açar. Valf tamamen kapalı olduğu zaman ikinci valf yayı dahili basıncı harici basınçtan 2 psı fazla tutacak şekilde imal edilmiştir.Dahili basıncın harici basınçtan 2 psı fazla olması için ikinci valf yayı pulu stem ayar kolunun doğrudan doğruya karşısına gelinceye kadar ayar el dişini sonuna kadar vira etmek lazımdır.
Egzozu istenilen açıklıkta yapmak çene düğmesi rotunun ikinci valf yayı ile temasa gelmeden evvel kat ettiği mesafeyi tanzim etmek suretiyle temin edilir. Bu mesafe çene düğmesi rotuna vidalanan stem ayar kolu ile uzunluk için istenilen ayarı vermek maksadıyla ayar kolunun her iki tarafa yaptığı tulani hareketi tarafından kontrol edilir. Uygun ayar elde edildikten sonra çene düğmesi rotunun ucundaki dişli deliğe vidalanan ayar kolu set vidası vasıtasıyla kol tertibatı yerine kilitlenir. İlk ayarlama öyle yapılmalıdır ki el ayar kolunun tamamen kapanmasına 1/8 devir kala ikinci valf yay pulu stem ayar kolu ile temas etmiş olsun. Bu duruma göre dalgıç, el ayar kolunu açıp kapamakla arzu edilen hava akımını sağlar.Ayar ne olursa olsun, çene düğmesini elle bastırmak suretiyle tam bir açmayı temin etmek her zaman mümkündür. Çünkü yarım psı dan sonra ayar kolu set vidası ikici valf yayı pulu karşısına getirinceye kadar yay sıkışır. Burada çene düğmesi rotunun tulani hareketi ikinci valf yayının sıkıştırılması ile gidebileceği azami mevkiye kadar devam edebilir. Valf tamamen açıldığında çene düğmesinin alt tarafındaki set, Çene düğmesi rotu gaydına çarpar ve bu hava akımını tahdit etmiş olmakla beraber çene düğmesinin hava akımını durdurmasını önler.
El ayar dişlisi yapısı geliştirilmiş bir el ayar kolu ile teçhis edilmiş bulunmaktadır. Eli eldivenli bir dalgıç bu tip bir ayar kolunu kolaylıkla kavrıyabilir ve kaç derece döndürdüğünü diğer el çarklarına nazaran daha kolay tahmin edebilir.El ayar kolunun alt tarafında pin, Valf tamamen kapalı durum da bulunduğu zaman emniyet kapağı üzerindeki pine çarpan ve bu suretle el ayar kolunun emniyet kapağı ile sıkışması önlenir. Emniyet kelepçesi emniyet kapağının egzoz valfı bedeninden ayrılmasını önler.
Egzoz valffı uzun süre kullanılmışsa her dalış devresinden evvel ve devamlı dalış çalışmaları esnasında haftada bir kontrolden geçirmeli ve bu arada temizliğine hafifçe yağlanıp yağlanmadığına egzoz borusunun temiz olup olmadığına valfın sıkışmış olup olmadığına dikkat edilmelidir. İç basınç dış basıncı yarım psı aştığı taktirde birinci valf yayı çalıştırılmalıdır. Egzoz valfındaki herhangi bir arıza dalgıcın elbisesinin patlamasına ve dalgıcın boğulmasına neden olabilir.
Başlık Üzerindeki Diğer Bağlantılar
Egzoz valfının hemen karşısında tükrük musluğu vardır. Bu musluk manivela tipli bir kulp tarafından çalıştırılır ve egzoz valfı ile birlikte kullanıldığı zaman dalgıcın sepiyesi iyi bir şekilde ayarlanmış olur.
Başlığın iç tarafında bir hava kanalı, başlığın tepesinden üç kola ayrılarak tepe ve yan lumbozlara doğru uzanır. Vazifesi havayı eşit olarak dağıtmak ve luboz camları üzerinde buğulanmayı önlemektir.
Dalgıcın reproducer’ini muhafaza etmek ve elektrik kablolarını yerli yerin de tutmak için gereken vidalar somunlar ve köşebentler başlığın iç tarafına konmuştur.
Gogusluk
Göğüslük omuzlar göğüs ve enseye rahat olarak oturacat şekilde biçimlendirilmiştir. Göğüslük üzerinde bulunan dişler başlık üzerinde bulunan mütekabil dişlere vira edilir.Göğüslüğün etrafına yaka biçimin de kalın bir kenar şeridi lehimlenmiştir. Bu şeridin üzerinde dalgıç elbisesi contası üzerindeki deliklere uyan ve birbirinden aynı uzaklıklarda bulunan 12 tane saplama vardır. Göğüs levhasını su geçirmez hale getirmek için, elbise contası saplamalarının üzerine 4 adet değiştirilebilen göğüs çemberi konmuştur. Değiştirilebilen çemberler altına bakır pullar konularak, bu noktalar su geçirmez hale getirilmiştir.
Göğüslük çemberi yerlerine kelebekli somunlarla sıkıştırılır. Göğüslük çemberleri eklerinde flençli kelebekli somunlar kullanılır. Göğüslüğün sol tarafında hava kontrol valfının bağlantısını tutmak üzere uzun bir saplama vardır. Göğüslüğün önünde bulunan iki adet mapa, can halatı ile hava hortumunu göğüslüğe tespit eder.
Kaynak Yuz Levhası
Kaynak yüz levhası kaynak camını sokmak için üzerin de açık bir kısım bulunan madeni bir çerçeveden ibarettir. Başlığa, başlık ön lumboz menteşe mandalı vasıtasıyla bağlanmıştır. Dalgıç başlığı üzerindeki yay klipler kaynak yüz levhasını açık veya kapalı durum da tutmaya yarar.
Kaynak camları numara 4, 6 ve 8 isimleri altında 3 renk camdan ibarettir. Renk numaraları camdan geçen ve gözle görülebilen ışınları ifade eder. Yani renk numarası arttıkça camdan geçen ışık miktarı azalır. Sualtında bir kaynak işi için kullanılacak cam suyun bulanıklık derecesine bağlı olacaktır. Çamurlu suda No.4 camı kullanmalı ve su berraklaştıkça No.6 veya No.8 camları kullanılmalıdır.
Başlığın Bakımı
Başlık kullandıktan sonra biriken rutubeti yok etmek için gerek içi gerekse dışı kuru bir bezle silinmelidir. Başlık sık sık kullanıldığı zaman başlığı tutmak için başlığın içine uyan ve üzerinde bir elektrik ampulü bulunan daimi bir sehpa yapılmalıdır. Bu yöntem başlığın kuru olarak muhafaza edilmesini ve dalgıcın reproducer’inin işler bir durum da bulunmasını temin eder. Eğer başlık bir müddet kullanılmayacaksa tercihan elektrik ampulu metodu ile adam akıllı kurutulmalı ve depolamak üzere başlık kutusuna konulmalıdır.
Telefon irtibatlarının su geçirmez bir durum da bulunmasını temin etmek için deveboynu contalarını kontrol edin. Hava hortumu yahut can halatı ve telefon kablosu başlığa bağlandığı zamanlar deveboynundaki dişleri korumak için deveboyunlarına kör tapalar vira edilmelidir. Ön lumbozdaki menteşeyi, menteşe pinini, kauçuk contayı ve kelebekli somunu muhtemel bir arızaya karşı kontrol edin. Başlığın ve bütün dişli aksamın pürüzlü yahut diğer bir arızanın olup olmadığına bakın.
Göğüslük saplamalarının eski ve bozuk olup olmadığını ve somunların kolaylıkla dönüp dönmediğini anlamak için saplamalarını kontrol edin. Göğüslük çemberlerinin kıvrılmaması veya hasara uğramaması için dikkat etmelidir. Bu suretle dalgıç elbisesi ile göğüslük birbirine raptedildiği zaman,ikisi arasındaki su geçirmezlik, kolaylıkla temin edilmiş olur. Dişlere bir zarar gelmemesi için çemberler yerlerine konmalı ve kelebekli somunlar saplamaların üzerine hafifçe vira edilmelidir.
Başlığın deri contasının dört bir tarafından muntazam olarak oturup oturmadığı kontrol edilmelidir. Bu conta kemik yağı ile ara sıra yağlanmalıdır. Eğer aşınma neticesi göğüslük vira olduğu zaman başlığın arka tarafında bulunan emniyet mandalı yuvasından daha ileriye gidinceye kadar dönerse ve ön lumboz hemen dalgıcın önüne gelmezse, bir veya birden fazla kağıt contalar keserek göğüslük üzerindeki başlık contası altına sokmalı yahut da conta yenilenmelidir. Bütün metal parçalarda yeşil yahut paslanmadan mütevellit aşınma olmamasına dikkat edilmelidir.
Dalgıc Elbisesi
Dalgıç Elbisesi yanlız baş ve eller hariç olmak üzere bütün vücudu örtecek şekilde yapılmıştır. Dalgıç elbisesi dalgıç başlığı ve eldivenleri ile birlikte kullanıldığı zaman dalgıcı, suyla irtibatını kesecek şekil de örtülmüş olur. Dalgıç elbisesi iki pamuk tuval tabakası arasında volkanize kauçuk levhadan yapılmıştır. Elbisenin boyun tarafında sert kauçuktan bir conta vardır. Bu conta üzerinde takviye edilmiş delikler, göğüslükteki saplamalara girecek şekilde sıralanmıştır. Elbisenin iç tarafında ikinci yakalık denilen bir kısım vardır. Bir silindir şeklinde olan ikinci yakalık gevşek bir halde olduğu halde yukarı doğru kalkıp dalgıcın boynunu kaplar. Maksat, valflardan başlığa muhtemelen girecek suyun dalgıcın elbisesi içine dolmasını önlemektir.
Elbisenin alt kısmında , havanın terakümünü önlemek için elbisenin her iki ayaklarının arka kısımlarında üzerinden kordon geçen matafyon bulunmaktadır. Elbisenin alt kısmındaki kordon tertibatı kaza ile vukubulacak bir”luzumundan fala şişmeyi” yahut ters dönme tehlikesini azaltır. Matafyonlar iyi bir şekilde kordonla bağlanmadıkça dalgıç suya daldırılmamalıdır.
Bahriye dalgıç elbisesi bilhassa Mark V Mod I başlığına uyacak şekilde olup 3 beden üzerine yapılmıştır. Numara1 küçük, numara 2 orta, numara 3 ise büyük bedendedir. Bir numaralı elbise 5 kadem 7 pustan, 5 kadem 9 pus boyunda olan dalgıçlar için yapılmıştır. İki numaralı elbise 5 kadem 9 pustan, 5 kadem 11 pus, üç numaralı elbise ise 5 kadem 11 pustan, 6 kadem 2 pus boyundaki dalgıçlara mahsustur.
Dalgıç elbiselerini uzun müddet kullanabilmek için dirsekler, dizler,apış arası ve ayak parmakları gibi kolayca aşınabilen yerlere aşınmayı önlemek için ilave edilen parçalar yapıştırılmıştır. Elbiseyi tamir etmek için özel yamalık kumaş (kauçuklaştırılmış tual-rubberized twill) kullanılır. Bir dalgıç elbisesini tamir etmek için :
Gevşemiş kumaş kısımları yahut diğer meteryalleri ve elbise üzerindeki eski solüsyonu benzin gazolin yahut trikloretilenle temizleyin. Bunlar ve diğer eritici maddeler ve solüsyon zehirli (toksit) olup muhtelif derecelerde kolaylıkla alevlenir. Bu sebepten dolayı bu gibi maddeler iyice havalandırılmış ve dışarıya doğru bir hava akımının bulunduğu yerlerde kullanılmalıdır. Bu eritici maddelerin bulunduğu kapların ağzı iyice kapatılmalı ve kullanılmadığı zamanlar uygun yerlerde muhafaza edilmelidir.
Tamir edilecek mahali,zımpara kağıdı ile kabartın ve yukarda bahsedilen temizleyici maiin birisi ile temizleyin.
İstenilen biçimde ve büyüklükte bir yama keserek yama parçasının etrafını düzeltin.
Yamadan koruyucu bezi sıyırdıktan sonra yamayı düz bir tahta üzerine koyun ve raptiyelerin iğnesi yamayı delmeyecek şekilde yanlız başları ile tahtaya tespit edin.
Hem elbise hemde yama üzerinde en az üç defa solüsyon sürün ve 45 dakika bekleyin. 45 dakika sonra solüsyon, yapışkan bir hal alır. Ondan sonra yine bir sürüşten sonra 45 ve bilahere yine arayla 45 şer dakika solüsyonu ikinci ve üçüncü defa tatbik edin. Solüsyon bir fırça ile sürülmelidir.
Son sürülen solüsyon kuruduğu zaman yamayı elbisenin üzerine koyun ve bütün hava kabarcıklarını ve buruşukları yok etmek için elinizle veya bir tahta tokmakla ortadan kenara doğru iyice bastırın.
Yamanın herhangi bir kenarı iyice yapışmıyorsa yahut kıvrılırsa o kısmı keskin bir makasla kesin.
Mümkünse elbiseyi 24 saat içinde kullanmayın.
Dalgıç elbisesinin yakasındaki yırtıklar ekseriya saplama vidası civarında meydana gelir. Yırtıklar çapraz dişler ile dikilmelidir. İğnenin geçtiği delikler solüsyon ile doldurulmalı ve kurumaya bırakıldıktan sonra yakanın her iki tarafında hasara uğrayan kısma yamalar yapıştırılmalıdır.
Dalgıç elbisesini kullandıktan sonra hem içi hem dışı tatlı suyla iyice yıkanmalıdır. Daha sonra elbisenin içi dışına çevrilmeli ve gölge bir yerde kurumağa bırakılmalı sonra tekrar yüz tarafı dışarı çevrilmelidir. Lüzum olduğu taktirde elbiseyi tamir edin. Elbiseyi kurutma için iyi ve kolay bir usul, 8 kadem uzunluğunda iki tahta tiriz alarak bunları çatal ayak şeklinde tespit edin ve daha sonra elbisenin kollarından gececek şekilde diğer bir tiriz parçasını kullanın. Elbise depolanmadan önce iyice kurutulmalıdır. Aksi halde, ya küflenir yada çürür.Elbise depolandığı zaman katlanmamalıdır. Ya bir askıya yahut tahta tirizler üzerine öylece bırakılmalıdır.
Kaucuk Kolluklar
Elleri kapatmak yahut bileklerden su sızmasını önlemek için, suyun sühuneti yahut yapılacak işin mahiyeti göz önünde tutularak ya dalgıç-dalgıç eldiveni yahut kauçuk kolluklar kullanılır.
Kauçuk kolluklar ellerin açık olarak dalınmasının gerektirdiği hallerde veya uygun düştüğü hallerde kullanılır. Kolluk, bir ucu elbise kolunun alt kısmının çevresine uyacak, diğer ucu ise dalgıcın bileğinin çevresine uyacak şekilde yapılmıştır. Eğer dalgıcın bilekleri kalınsa kolluk ellere giden kan deveranına mani olur. Bu gibi hallerde kolluğun dar ucundan bir parça keserek, kolluğun bileğe rahatça oturması temin edilir. Kolluğun bilek tarafına gelen ucu çok bolsa dalgıcın bileği ile kolluk arasını su geçirmez hale getirmek için boru şeklinde elastiki bir lastik kullanılır. Boru şeklindeki elastik iç kutru 1,5 pus ve 3 kadem uzunluğuna kadar olan saf kauçuktan yapılmış bir lastiktir. Genel olarak kullanılan bilek lastiğinin uzunluğu 1-2 pustur. Bununla beraber uzunluk dalgıcın tercihine bırakılmıştır.
Kolluk elbiseye aşağıdaki şekilde takılır:
Elbisenin koluna sıkıca uyacak şekilde tahtadan mahruti bir tapa yapın ve tapayı 4 inç kadar kolun içine sokun.
Elbise kolu ucunun dış tarafını takriben 3 pus kadar zımpara kağıdı ile kabartın.
Kolluğun ucunu geriye çevirerek 2,5 pus kadar zımparalayın.
Kolluğun ucuna kadar tahta tapanın sivri tarafına geçirin.
Elbise koluna ve kolluğun geri kıvrılan kısmına en az 3 defa solüsyon sürün. Solüsyonu birinci defa sürdükten sonra kuruması için takriben 45 dakika bekleyin ve mütakıp sürüşlerde 45 dakika bekleyin.
Kolluğun geriye doğru kıvrılan kısmını elbise kolun üzerine gelecek şekilde düzeltin ve sıkıca bastırarak yapışmasını temin edin.
İki adet kavisli yama parçası kesin, zımparalıktan sonra elbise kolu ile kollukta yaptığımız şekilde üç defa her defasında 45 dakika bekliyerek solüsyon sürün.
Kollukla elbise kolu arasındaki bağlantı yerine yama parçalarından birini dikkatle yapıştırın.
Elbise kolunun içini dışına çıkarın ve kolluk ile elbise kolu arasındaki bağlantı yerine muntazam olarak diğer yama parçasını aynı şekilde dikkatle yapıştırın.
Mümkün olduğu takdirde solüsyonun kuruması için elbise 24 saat müddetle kullanılmamalıdır.
Dalgıç-Dalgıç Yardımcı Eldivenleri
Hem dalgıç hemde dalgıç yardımcısı tarafından kullanılan eldivenlere dalgıç ve dalgıç yardımcı eldiveni denir. Bu eldivenler soğuk suda yahut verilen vazifenin elleri zedelemesi muhtemel olan yerlerde kullanılır.
Bu eldivenler yarı kapalı bir vaziyette duran üç parmaklı bir eldivendir. Bundan maksat dalgıç bir alet kullanırken elinin yarılmasına mani olmaktır. Eldivenin ayası dalgıç elini kapattığı zaman elinin ayasına uyacak şekilde yapılmıştır. Eldivenler takılı olduğu halde elbisenin kolları kabili ayar değildir ve bundan doylayı bazı dalgıçlar ellerini mütemadiyen eldiven içinde tutmakta güçlük çekerler. Bu duruma mani olmak için kromla tabaklanmış köseleden bilek kayışları kullanılır.
Dalgıç-dalgıç yardımcı eldivenlerini dalgıç eldivenlerine takmak için: Tahta tapayı elbise kolunun içine geçirin. Dirsek yamasının alt kısmını dirsek kısmından ayırarak geriye kıvırın. Eldiveni 3 numaralı elbiseye takmak için, eldivenin kol ucundan 1 pus 2 numaralı elbiseye takmak için 3 pus kesin.
Eldivenin kol tarafını 2 yahut 3 pus geriye doğru çevirin ve eldiveni elbise koluna dokununcaya kadar kol tapası üzerine yerleştirin. Yama bezinden iki şerit kesin. Elbise ve kolluktan bahseden kısımlarda izah edildiği şekilde, elbise kolunun yüzünü, eldivenin kol ucunu ve yama şeridini yapıştırmaya hazırlayın.
Eldivenin dalgıcın elinde tabii durumda durması için, dalgıç, başparmağını elbisenin omuz hizzasındaki katlanış çizgisiyle aynı hizaya getirir.
Eldivenin geriye doğru çevrilmiş bulunan kısmını açarak elbisenin hazırlanmış kısmının üzerine dikkatle yapıştırın. Yama şeridi yerine yapıştırın. Vakit müsaitse solüsyon kuruması için 24 saat bekleyin.
Eldivenin tamirinde dalgıç elbisesinin tamirin de kullanılan aynı metot kullanılır. Eskimiş bulunan kumaş kısmı eldivenden çıkartın ve zımpara kağıdı ile zımparalayın. Eldiven yama parçaları kesin. Hem yamaları hemde eldieni bir sahsın eline giydirdikten sonra eldivenin tabi kıvrık haline uyacak şekilde şahsın elini hafifce kıvırın. Başparmak yaması bundan sonra tatbik edilir. Her türlü buruşuklukları düzeltmek için dikkatli olmak lazımdır. Avuç içi yamasına lüzum hasıl olduğu taktirde bu yama başparmak yamasından sonra tatbik edilir ve yamanın bütün sathı üzerindeki buruşukluklar giderilir. Yamaların kaba uclarını keserek eldiveni çıkartın. Mümkün olduğu takdir de eldiven 14-48 saat kullanılmamalıdır. Eldiven depolanmadan evvel temiz su ile yıkanıp adam akıllı kurutulmalıdır.
Omuz Yastıgı
Omuz yastığı boyun etrafına gelecek şekilde elbise altına giyilir. Bundan maksat dalgıç sudan çıktığında ağırlık kemerinin doğrudan doğruya dalgıcın omuzları üzerine yüklenmesini önlemektir. Yastık, içinde kıl keçe bulunan branda bezinden yapılmıştır. Yastık, depo edilmeden evvel adamakıllı kurutulmalıdır.
İşbaşı pantolonu ince brandadan yapılmıştır. Vazifesi dalgıç elbisesini aşınmadan ve sürtünmeden korumaktır. Pantolon dalgıca pantolonun üst kısmında matafyonları bulunan bir tokaya takılabilen bir kayış vasıtasıyla tespit edilir. İşbaşı pantolonu kullanıldaktan sonra tatlı suyla yıkanmalı ve depolamadan evvel iyice kurumaya bırakılmalıdır.
Dalgıç yün takımı gömlek, don, çorap ve eldivenden ibarettir. %100 saf yünden yapılmış olan yün takımı dalgıç elbisesiyle birlikte dalgıcı soğuktan muhafaza eder. Ekseriya dalgıç yün takımı alelade iş elbiseleri üzerine giyilir. Yahut sühunete ve dalgıcın arzusuna göre birden fazla yün takımıda giyinebilir. Vücudun dalgıç elbisesi tarafından berelenmesine yahut tahrişine mani olmak için en az bir yün takımı giyilmelidir. Dalgıç oldukça güç işler yaptığı zaman bir yün takımı tecrit ve ısınma maksatları için kafi gelir. Soğuğun had derece olduğu şartlar altında iki yün takımı kafi gelir.
Donlar 36,33 ve40 beden ve gömlekler 38, 42 ve 44 beden büyüklüğündedir. Eldiven ve çoraplar orta boydadır. Bundan başka mahdut miktarda 42 ve 44 beden don ve 36 ve 40 beden gömlek stoku mevcuttur. Yün takımı depo edilmeden evvel yıkanmalı ve adamakıllı kurumaya bırakılmalıdır. Bütün yünlüler ıslak iken kendi ağırlıklarıyla uzadıklarından bunları kuruturken ipe asmamalı fakat düz bir satıh üzernde kurumaya bırakılmalıdır. Yün takımları kullanılmadığı zamanlar naftalin gibi haşarı öldüren bir ecza içinde saklanmalı ve üzeri kağıtla sıkıca örtülmelidir.
Ağırlık Kemeri
Ağırlık kemeri başlık ve dalgıç elbisesi hava ile şiştiği vakit hasıl olan pozitif sephiyeyi yenmek üzere lazım olan negativ sephiyenin meydana gelmesini temin eder. Komple bir kemerin ağırlığı takriben 84 libredir. Bununla beraber kemerin ağırlığı 7,5 librelik münferit kurşun ağırlıkları ilave etmek veya bu ağırlıkları çıkarmak suretiyle hafifletilip ağırlaştırılabilinir.Kemer üzerinde bulunan ağırlıkların dört tanesine dikdörtgen şeklinde metalden tokalar ilave edilmiştir. Bu tokalar bel ağırlık kemerinin kaymasını önlemek için göğüslüğün üstünden ve dalgıcın sırtından geçen omuz kayışlarına uyacak şekilde konmuştur.
Apış arası kayışının iki vazifesi vardır. Elbisenin lüzumundan fazla şişmesi halinde başlık dalgıcın başından kalkmak istidadını gösterir. Apış arası kayışı böyle ir durumun meydana gelmesine mani olur. Apış arası kayışının ikinci vazifesi de kemeri yerinde tutmaktır.
Kemerin imal edildiği köseleyi korumak için kemik yağı ile yağlamak gereklidir. Kemerin kolaylıkla kullanılması için yağ kösele üzerine iyice sürülmelidir. Suyun içine sık sık sokulan kösele kuru ve sert bir hal alacağından kemer köselesinin yağlanması kemerin kullanılmmasına bağlıdır. Köselenin çürüyüp çürümemiş olması gözle anlaşılmaz. Bu sebeple, omuz ve apışarası kayışlarıda dahil olduğu halde kemerin gerilme gücü kontrol edilmelidir. Kontrol şöyle olur: Kemer, tokasından yüksek ve sağlamca bir yere tespit edilir. Daha sonra takriben 160 libre ağırlığında bir kimse kayış üzerine yavaş yavaş yüklenir. Eğer kayış sağlam bir durum da ise bu vaziyette kopmadan durur.
Ayakkabılar
Ayakkabılar ağırlık kemerleriyle birlikte hava ile şişen elbise ve başlığın hasıl ettiği pozitif sephiyeyi ortadan kaldırmak ve dalgıca bir denge temin etmek maksadiyle kullanılır.
Standart ağırlıklı ayakkabılar esas itibariyle kurşun bir taban ve sertleştirilmiş tahtadan bir üst tabandan ibaret olup, üst tarafı deri yada branda bezinden yapılmış. Ayrıca,üzerinde kayışlar tokalar ve savlolar mevcuttur.Parmaklar üzerinde pirinçten koruyucu burunluklar vardır. Bir çift dalgıç ayakkabısı takriben 35 libre ağırlığındadır.
Sığ su dalgıç ayakkabıları esas itibariyle standart ağırlıklı ayakkabının aynıdır. Aralarındaki fark kurşun taban yerine prinç taban kullanılması ve ayakkabının takriben 20 libre gelmesidir. Sığ su dalgıç ayakkabısının kullanılması elbisenin hava ile dolup dolmamasına ve dalgıcın tercihine tabidir.
Bıcak
Dalgıç bıcağı kaba çelikten yapılmış olup bir tarafı kesmek için kasatura biçimin de diğer tarafı testere gibi dişleri olan bir bıcaktır. Madeni bir kılıfı sert tahtadan sapı ve bir tokalı kayışı vardır. “bıcak” terimi oldukca yanıltıcı bir terimdir. Çünkü bu alet manivela olarak kullanmak, yontmak testere gibi kesmek yahut tahta kablo manila kenevirinden yapılmış halat metal levha gibi cisimleri kesmeye yarayan bir alettir.
Bıçağın kını, ucu mahruti olup, silindir şeklinde ve pirinçten yapılmıştır. Kının ağız tarafı, bıcağın kolaylıkla içine girebilmesi için biraz açıktır. Kının içine dolacak suların kolaylıkla akıp gitmesi için dip tarafına bir delik açılmıştır. Kösele kayış, bıcağı, dalgıcın beline tespit etmek için kullanılır. Bıcak eğer uzun bir müddet için depo edilecekse çelik bıçağın paslanarak aşınmasını önlemek için yağla doldurulmalıdır. Bıcak sık sık kullanıldığı zamanlar hafif bir yağ tabasıyla yağlanmalıdır.
Hava Hortumu
Suda batabilen tipte olan dalgıç hava hortumunun iç kutru yarım pus ve dış kutru 1 1/16 pustur. Hava hortumu volkanize kauçuktan imal edilmiş ve üzerine halat bükümü şeklinde üç kat pamuk kaytanla takviye edilmiştir. Bundan maksat, hortumun kıvrılmasını, bükülmesini ve basınç altında dönmesini önlemektir. Hortum 50 ve 3 kadem olmak üzere 2 standart boydadır. 50 kadem uzunluğundaki hortum su üstünden gelen hava ikmalini, hava kontrol valfına rapt eder. 3 kadem uzunluğundaki hortum hava kontrol valfını dalgıç başlığı üzerindeki hava emniyet geri döndürmez valfına raht eder. Helyum oksijen başlıkları kullanıldığı zaman, 3 ¾ kadem uzunluğun daki özel hortumlar kullanılır.
Dalgıç hortumu 30 saniye müddetle 500 psı lık bir çalışma basıncına ve 1000 psı lık bir deney basıncına tahammül edecek şekilde imal edilmiştir. Bundan başka her uzunluktaki hortumun 2000 psı lık ani patlama basıncına karşı koyması lazımdıdr. Hortumları kullanırken, dalgıca en yakın olan hortumun iç ve dış basınçlar arasındaki farktan daha az müeessir olacağı göz önünde tutularak daha sağlam durumda olan hortumların su üstüne yakın olan yerlerde kullanılmasına dikkat edilmelidir.
Dalgıç hava hortumunun kullanılmasında ve depolanmasında aşağıdaki husulara riayet edilmelidir:
Beş seneden daha eski olan hortumlar dalgıç hortumu olarak kullanılmamalıdır. Deniz altı kurtarma gemilerinin kullandığı hususlar 3 senelikten daha fazla olmamalıdır.
İki seneden daha fazla depoda kalmış olan dalgıç hortumlarının satıhları kontrol edilmeli ve yeni bir hortum için tayin edilmiş bulunan çalışma ve deney basınçlarının % 75 inin mevcut olup olmadığı hidrostatik olarak kontrol edilmelidir. Bundan başka aynı imal tarihini taşıyan herhangi bir hortum yığınından gelişi güzel birtek hortum alıp bu hortumu patlama testine (2000psı nın % 75 i kadar) tabi tutulmalıdır. Patlama testine tabi tutulan hortumlar dalgıç işlerinde bir daha kullanılmamalıdır.
Dalgıç hortumu talebedildiği zaman,hortumu veren makam, hortum teslim eden makama hortumla birlikte, hortum üzerinde yapılan en son testler hakkındaki raporun bir kopyasını da vermelidir. Böyle bir rapor olmadan depolanmış bulunan hortumlar, rapor gelinceye kadar hizmete sokulmamalıdır. Eğer rapor gelmeden evvel acil bir durum zuhur ederse, gemi tarafından tekrar teste tabi tutulmalıdır.
Raporun gelmesinden sonra her 6 ayda bir hortum gözle kontrol edilmeli ve kelepçelerin sıkıca bağlı olup olmadıkları gözden geçirilmelidir. 3 sene müddetle hizmette bulunan bir dalgıç hortumu bir hidrostatik kontrolden geçirilmeli ve 3 seneden sonra her altı ayda bir beher kaplin üzerine 1 dakika müddetle 250 librelik ilave ağırlıklar tatbik ederek 750 psı ye kadar teste tabi tutulmalıdır. Eğer gereken testlerin yapılmasını sağlayacak tesisler mevcut değilse ve hortumun kullanılması icabediyorsa, hortumda kullanacağınız azami tazyikten en az % 100fazla bir hava basıncı tatbik edilerek hortum kontrol edilmelidir. Ayrıca kelepçelerde kontrolden geçirilmelidir. Her uzunluktaki dalgıç hortumlarının uçları, pürüzsüz ve su işlemeyecek bir hale getirmek üzere lastik karışımıyla örtülmüştür. Acil durumlur müstesna olmak üzere hortum kesilmemelidir. Başlıksız kısımlardan su, hortumun örgü ve orta cidarına kolaylık nüfus eder ve meydana gelen hava kabarcıkları hortumu zayıflatır.
Hava hortumlarını birbirlerine bağlarken her dişi kapline bir deri conta ilave etmek lazımdır. Hava hortumu doğrudan doğruya hava kaynağına değil, fakat yağ ayırıcısına bağlanmalıdır.Kullanılan hortum uzun bir hortumsa içinde rutubetin toplanmış olması muhakaktır. Bu sebeble, 50 kademlik kısımlar ayrılmalı ve depolanmadan evvel içindeki su kurutulmalıdır. Yeni bir hortum kullanılmadan evvel içi tatlı su ile adamakıllı yıkanmalı ve içinden hava geçirilerek iyice kurutulmalıdır. Hortum sehpası üzerinde muhafaza edilen hortumun içindeki sabun taşı tozları ve diğer birikintileri çıkarmak için hortumdan, muayyen zamanlarda hava geçirilmelidir.
Beher 50 kadem uzunluğundaki hortumların ucları sırasıyla erkek ve dişi kaplinlerle raptedilir. 3 kadem uzunluğundaki hortumlar dişi kaplinlerle tespit edilir. Hava hortumu kaplinlerini hortuma tespit ederken aşağıdaki husular göz önünde tutulmalıdır.
Hortumun ucuna üç tane kelepçe geçirin.
Kaplinlerin gövdesine solüsyon sürerek bir mengeneye sıkıştırın. Bir dişi kaplin takmak için bu kaplin, erkek bir kapline takılmalı, gövdesine solüsyon sürülmeli ve bir mengeneye sıkıştırılmalıdır.
Daha sonra hortum, kaplin gövdesi üzerinden kaplin diline dokununcaya kadar itilir.
Birinci kelepçe yerine konarak bir mengeneye sıkıştırılır. Kelepçe üzerindeki delikler bir hat üzerine gelinceye kadar mengene sıkıştırılmaya devam edilir. Bundan sonra kelepçe vidası sıkıştırılır ve aynı işlem diğer kelepçe üzerinde tatbik edilir.
Kaplin gövdesi çap itibariyle hortumun iç çapından biraz daha geniş olduğundan ve kelepçe, hortumun dış çapından daha küçük olduğundan hortumu gövdenin oluklarına doğru itmek ve kelepçe tarafından sıkıca kavramakla, kaplin hortumun ucuna sağlam bir şekilde tespit edilmiş olur. Dalgıç sualtında iken kaplinin hortumdan kurtulması gibi ciddi bir tehlikeye mani olmak için kaplini sıkıca tespit etmek şarttır. Hortum kaplinin erkek ve dişi kısımları arasındaki ek yerleri deri contalarla su geçirmez bir duruma getirilir. Mesela erkek ve dişi irtibatların sırasıyla devamlı olmadığı hallerde özel bir rabıta kurmak gerektiği zamanlar ikili erkek ve dişi standart hava hortumu kaplinleri kullanılır. İkili erkek ve ikili dişi kaplinler gibi özel kaplinler hortumun suyun altında kalmayacak yerlerine konmalıdır. Bu gibi kaplinler su üstü bağlantıları için yapılmışlardır.
Özel bağlamalar için iki adet dalgıç hortum redüsörü kullanılır. S-tipi redüsörünün bir ucunda standart ¾ pus boru dişleri 1 1/16 6 pus-17 diş vadır. Bunlar standart boru dişleri bulunan bir hava kaynağından (kompresör), dalgıç hava hortumu donanımına bağlantı yapmak için kullanılır. T-tipi redüsörlerinin bir ucunda standart dalgıç hava hortum dişleri ve diğer ucurda ise torpido-hava borusu dişleri vardır. T-tipi redüsörleri, torpido hava şişeleri dalgıcın yegane hava ikmali olduğu zamanlar dalgıç hava hortumunu torpido hava doldurma borusuna bağlamak için kullanılır.
Hava Kontrol Valfı
Dalgıç hava kontrol valfı iğne valfı planına göre yapılmış olup, dalgıç başlığına giden havayı kontrol etmek için kullanılır. Bu valf, bir beden, valf stemi, üst bağlantı somunu bağlantı somunu glenti, alt bağlantı somunu, el ayar kolu, bakla ve bağlantı mapasından ibarettir. Valf gövdesi pirinç dökmedir ve üzerinde erkek hava hortumu dişli girişi ve çıkış bağlantıları vardır. Bedenin bağlama mapası üzerinde bulunan bir bakla ve bir bağlantı mapası kontrol valfını göğüslüğün sol ön tarafındaki uzun saplamaya tespit etmeye yarar. Gövde valfı siti ile stem siti birbirleriyle 60 derecelik bir açı teşkil edecek şekilde konmuştur. Valf stemi ile üst bağlantı somunu 5/8 pusluk 8 adet kare dişlerle birbirine vira edilmiştir. Böylece valf tamamen açık yahut kapalı olduğu zaman askari iki dişli birbirine geçer durumdadır.
Kontrol valfı aşağıdaki şekil de takılır:
Valf stemi üst bağlantı somununa vira edin Bakır contayı valf bedeni tepesindeki yivin içine yerleşqtirin. Üst kısmın yüzünü mürdesenkleyin
Valf stemini gövdesinden içine sokun. Üst bağlantı somununu anahtarla sıkıştırın üst bağlantı somunu sıkıştırılırken valf stemi gövde ile temas etmemelidir.
Birinci kurşun conta bileziği valf stemi üzerinde yerleştirin. Keten salmastrayı valf stemi etrafında bir kaç defa döndürün ve üst üste ikinci kurşun conta bileziğini yerleştirin.
Bağlantı somun glendini sokun ve alt bağlantı somununu yerine vira edin. Braket, valf bedenine vidalar vasıtasıyla tespit edilir. Braket, alt bağlantı somununun laçka olmasını önler. El ayar kolu , stem somununu ve çatıl pinini yerine koyun. El ayar kolu, elde eldiveni olduğu halde kolaylıkla tutacak şekilde yapılmıştır.
Kaynak: Helyum Oksijen Gazları Karışımı ile Derinsu Dalgıçlığı
