Karıştırma Prosedürleri
Trimiks hazırlarken gazları karıştırmanın bir takım yöntemleri vardır. Yöntemine uygun olmadan doldurulan bir trimiks tüpüne güvenmek doğru olmaz. Çok ince ayarlarla hazırlanan gaz oranlarının kontrolsüzce bozulması dalış esnasında hayati tehlike yaratabilir.
Gaz karıştırmanın yöntemleri Amerikan donanması aletli dalış kitaplarında16 ve WKPP’nin prosedürlerinde17 açıkca anlatılmıştır. Konu fazla teknik olacağından burada anlatmak yersiz olacaktır. Nitekim gaz karıştırma işi yine bir eğitim ve sertifikasyon meselesidir. Ancak bu yöntemlerden genel olarak bahsetmekten zarar gelmez.
Trimiksin O2, N2 ve He gazlarının karışımı olduğunu biliyoruz. Gaz hazırlama yöntemlerinden ilki, bu gazları ayrı ayrı ve saf olarak bulundukları tüplerden uygun miktarlarda karıştırmaktır. Önerilen yöntem önce He’yi tüpe basmak, ardından O2 ilave etmek ve son olarak da N2 ile tamamlamaktır. Bu yöntem en güvenilir ve kontrol edilebilir yöntemdir ama tüm gazları saf olarak bulundurmanın yüksek maliyetinden dolayı pek tercih edilmez. Bunun yerinde, saf He ve saf O2 dolumunun ardından tüpü normal hava ile tamamlama yöntemi kullanılır.
Bir başka yöntem ise tüpe önce yeteri kadar He koyup ardından üzerini normal hava ile tamamlamaktır. Bu yöntemle hazırlanan karışıma Heliair de denmektedir ve trimiksin bir şeklidir. Bu yöntemde OZB ve END değerleri kontrollü olarak hazırlanamaz bu yüzden çok tercih edilmez. Kullanım alanları daha çok ulaşımı zor bölgelerdir. Böyle yerlerde dolum yapmak gerekirse sadece bir He tüpü ve klasik dolum kompresörü kullanarak Heliair elde etmek mümkündür.
Yine bir başka yöntem He’nin üzerine çeşitli oranlarda nitroks eklemek olabilir. Son olarak He’nin üzerine O2 eklenerek elde edilen gaza “helioks” denir. Karışımı kolaydır ancak bu gaz daha önce de belirtilen sebeplerden dolayı (YBSS) çok derin dalışlarda kullanılmaz.
Hangi yöntemle doldurulacak olursa olsun, yüksek oranlı O2‘nin yanıcı olduğu bilinmeli, dolum aletlerinin yanmayı kolaylaştıracak şekilde yağlı olmamasına dikkat edilmeli ve bu tip ekipmanlar tamamen yağdan arındırılmış olmalıdır. Dolum yapılırken ve akabinde, sürekli olarak özel cihazlarla analiz ederek, karışımın gaz oranları kontrol edilmelidir.18
Aşağıdaki şekilde Jim Bembanaste19 tarafından hazırlanmış gaz karıştırma tablosunu inceleyebilirsiniz.
Yener Çeltikçi
Tel:+90-532-597 73 86
E-Mail: yener@fraterna.com
