Sualtında beklenmedik bir problemle karşılaştığınızda, o problemi sizden daha kolay, sizden daha etkili ve sizden kısa sürede çözebilecek hiç kimse yoktur! En yetkin problem çözücü problemi yaşayandır!
…..
Sualtı akıp giden hayatın bir etabıdır ve hayatın her etabında olduğu gibi keyifli zamanlar da olur, tatsız zamanlar da….
Denk gelir bir batığın sivri yerine çapariz verip kalakalırsınız, denk gelir görmediğiniz bir misina elinizi kolunuzu bağlar, denk gelir dikkatsizce kuşandığınız tüp yarı dolu olduğundan, dalışın orta yerinde havanız bitebilir.
Elbette bu tatsızlıklar genellikle yokturlar ve çok nadiren sahneye çıkarlar. Ve her nasılsa bir kurtarıcı veya dalış eşinizin müdahalesiyle çözülen probleminiz artık anılarınızda yer alır.
Ya kurtarıcınız ya da dalış eşiniz geç kalırsa? Bu kez problemi tek başınıza çözmelisiniz. Kendinizi kurtarmak için ne yapacağınızı biliyor musunuz? Ve bildiğinizi stres altında, yardım almadan ve yüzeye çıkmadan uygulayabilecek misiniz?
Emin misiniz?
……
Dalışta işler kötüye gidiyor ve dalış eşiniz yardım edemiyorsa, kendinizi kurtarmak için 5 temel yardımcıya ihtiyacınız olur :
Antrenmanlı olmak,
Deneyim,
Sağlıklı bir beden,
Uygun donanım,
ve
Sağlıklı düşünen bir kafa!
Bunlara sahipseniz zaten sualtında keyif bitmez!
Kendinden emin olmak rahatlığı, rahat olmak keyf almayı davet eder!
……
Sonuçta kendini kurtarma atla deve değildir, birkaç püf noktası vardır.
Genel olarak her şartta kendinizi kurtarmak için öğrenmiş olduğunuz beceriler vardır. Fakat öğrenmiş olduğunuz becerileri uygulayabilir durumda mısınız? Herkes yapamaz çünkü…

İlk brövenizi aldığınızdan beri hiç sualtında hiç scubanızı çıkardınız mı? Tanıdığım birçok kişinin bunu yapmadığını biliyorum.
Eski donanımınızı yenilerken, dalış becerilerinizi keskinleştirirken hiçbir dalış disiplinin talimatları, iyi bir eğitmenin yerini alamaz. Eğitmen görür, gerekirse düzeltir çünkü. Halbuki talimatlar sadece söyler geçer, takip edemez!
Doktorların eğitime sürekli devam etmeleri icap eder çünkü insan hayatı onların ustalıklarına bağlıdır. En az 1 insan hayatı da sizin dalış becerilerinize bağlıdır. Bu nedenle dalış eğitimi sürekli bir faaliyettir. “Ben sertifikamı aldım, mevzu bitti” saçma bir görüş olmakla birlikte sadece size zarar vermez, sizle dalan herkes potansiyel kurbandır!
…..
Herhangi bir ileri aşama dalış kursu eski becerileri tekrarlayıp yeni beceriler kazandırarak, sizi daha usta balıkadam yapmaya destek olur.Ama sadece destek olur, iş gene sizde biter. İşin özünde aldığınız bilgileri kullanarak özgüveniniz artar. Böyle eğitimli, özgüveni yüksek bireylerden oluşan dalış grupları daha güçlü olurlar ve keyifli dalışlar yapılır. Herkes elinden geleni yaparak takım arkadaşları ile uyum içerisinde olur. Esasen her kurs, kriz anında kendinize güvenmeyi öğretir. Dalış lideri ve eğitmen sizin özgüveninizi artırırken kendi özgüvenini geliştirebilen birisi olmak zorundadır. Eğitmen öğrencisinden gerçeğe yakın kurtarma yardımı yapmasını bekleyemez ama en azından kendini kurtarmayı biliyor olmalıdır.
……
Çoğumuz için en iyi kendini kurtarma antremanı, bir başkasını kurtarma becerilerini de içine alandır. Kurs aldığınız zaman size verilen uzmanlık eğitimini, zaman zaman sınamak durumunda olmanız size tuhaf gelebilir ama acil durum becerilerinin tekrarı, nasıl olduğu ve ne yapılması gerektiği konusunda yapılabilecek daha doğru uygulamayı gözünüzle görüp birebir yaşamanızı sağlar.
Zaman zaman temel becerilerin tekrarı beyninizdeki arşivden tozlu dosyaları çıkarıp yeniden masaüstünüze taşır. Hiç yeni bir şey öğrenmezsiniz ama hali hazırda ne kadarını bildiğinizi görür, eksiklerinizi tamamlama imkanı bulursunuz. Sonuçta özgüveni kazanırsınız.
……
Hepimiz dalış becerilerini belli bir aralıkla tekrarlamamız gerektiğini bildiğimiz halde pek azımız bunu yaparız. Artık köhneleşmiş sıkıcı kurallara dönüşü önce kafanızda canlandırdıktan sonra deneyin. 5 metrede yapacağınız güvenlik beklemesi sırasında zamanınız ve havanız olacaktır. Neden maske tahliyesi gibi bir beceriyi denemeyesiniz? Veya alternatif hava kaynağınızı kullanmayasınız? Yüzeyde iken tekneye çıkmak için acele etmeye gerek yoktur, psikolojinizin hazır olması için bir başka “güvenlik beklemesi”ni sıfır metrede yapabilirsiniz. Neden bu zamanı hava paylaşmak veya scubanızı çıkarıp tekrar kuşanmak için harcamayasınız? Dalış sonunda pratik yaparken dalış sürenizi harcamazsınız, başınız su içerisinde olmadığından da çok az risk alırsınız.
……
Hava paylaşımı için mutlaka kendinizi koruyarak işe başlayın. Ben, aklıma en son gelecek kişi ile veya ilk kez tanıştığım birisiyle pratik yapmam. Esasen bu beceri tanımadığı biriyle yapılacak kadar kolay değildir. Dalış eşinizle birlikte geliştirmek istediğiniz beceriyi doğru olarak yapabilirsiniz. Aksi taktirde sadece hata yaparsınız. Ayrıca daha soğukkanlı ve başarılı olmanız için dalış eşinize güvenin. Sizi ahtapottan çimlenirken gören dalış lideriniz hemen kurtarma moduna girmeden sizin neleri yapabilir olduğunuzu öğrenmesinde sakınca olmaz.
……
En önemli kendini kurtarma becerisi dahi yüzeyde kolayca çalışılabilir. Üzerindeki ağırlıklarıyla sualtında kaybedilmiş balıkadam sayısının ne kadar çok olduğunu öğreninceye kadar, ağırlıklardan kurtulmak veya bir kemerin tokasını çözmek bir beceri gibi görülmez. Balıkadamların biliyor olmalarına rağmen belki de yaşadıkları panik nedeniyle, kemerlerini sualtında çözmedikleri bir çok olay söz konusudur. Bu sebeple tekneye çıkmadan, kendinizi tehlike içerisinde gibi düşünün ve ağırlıklarınızdan kurtulun. (Onları atmak yerine platforma koyun.) Gereksiz gibi görülebilir ancak sizi acil durumda kurtaracak bir “kas hafızası” yaratırsınız. Bir güvenlik sosisini kullanmak da gene ihtiyacınız olana kadar kolayca yapılabilir olduğunu düşündüğünüz ancak sığ suda çok fazla pratik yapılması gereken becerilerdendir.
…..
Kendini kurtarma için, yüzerlik kontrolü gerçekten basit ve kritik bir dalış becerisidir. Birçok dalış kazası balıkadamların yüzerliklerinin kontrolünü kaybetmeleri nedeniyle olur. Acil durum olduğunda en önemli göreviniz nötr durumda kalmayı başarmaktır çünkü kontrolsüz olarak yükselirken ya da aşağı sarkarken başka problemlerle ilgilenemezsiniz. Kusursuz yüzerlik doğru ağırlık alarak (Genellikle minimum ağırlık alarak) başlar ve en önemli deneyiminiz ağırlığınızı giderek azaltıp elinize dalış eşiniz için aldığınız 1 kiloyu sığ sudaki güvenlik beklemesinde ona vermenizdir.
…..
Açıkçası hava temin edemediğiniz durumda, uygun hızda acil çıkış çok önemli bir beceridir. Boğulmaktan kurtulmak için dakikada 10 metreden çok daha hızlı çıkış mümkündür. Doğru uygulama ile (Ciğerlerimizdeki havayı çıkış boyunca sürekli boşaltarak) emboli oluşmasını da önlemiş oluruz. Her şeyi doğru yapsanız dahi hızlı çıkış her durumda tehlikelidir.Bu sebeple çoğu eğitmen öğrencilerine acil çıkışın nasıl yapılması gerektiğini söylemesine rağmen onlara acil çıkış pratiği yaptırmaz. Belki de böyle davranmaları daha iyi olabilir, fikir yürütmeyeyim.
…..
Kendini kurtarma için donanım kullanın
Sadece donanım ile yeterli olunmaz ancak kendini kurtarmada yeterli olabilmek için bazı malzemeler cidden önemlidir. İlk başta alternatif hava kaynağı çok önemlidir. Günümüzde ikinci kademenin arızalanması çok az görülmesine rağmen ahtapot günümüzde standart bir donanımdır ve esasında ahtapotunuz sizden çok dalış eşinize yardım içindir. Bir balıkadam havasını tamamen bitirmiş olduğunda dalış eşine yardım edebilmesi mümkün olmadığından bazen ahtapotun varlığı da yetmeyebilir.
…..
Bir pony tüp kendi tüpünüzdeki havayı kullanan ahtapottan daha uygundur. Derinlerden yükselirken yeterli ekstra havayı yanınızda taşımış olursunuz ve seyahatlerde fazla yer de işgal etmez. Daha büyük pony veya benzeri tüp acil durumun giderilmesinde daha büyük imkan tanır ve karışık birtakım problemlerin çözümü için daha fazla zamanınız olur. İstediğinizi tercih edebilirsiniz fakat unutmayın her zaman çok az, hiçten daha iyidir. Ayrıca çaparizden kurtulmak için kesici aletlerden birisine veya birkaçına; tekneden uzakta yüzeye çıktığınızda kullanmak için de bir düdüğe ihtiyacınız olacaktır. Günümüzde çoğu balıkadam misina veya balık ağını keserken tek elle kullanabilmeleri dolayısıyla bıçak yerine makas taşımayı tercih etmektedirler. Acil durumda çok ses çıkarabilmeli ve açıkça görünebilecek sinyali verebilmelisiniz.
……
Açıkçası bütün malzemelerinizin belli bir aralıkla elden geçirilip bakımlarının yapılması, en ihtiyaç duyduğunuz anda güvenilir şekilde hizmet etmeleri için önemlidir.
…..
Kendini kurtarmaya alışmak, kendini kurtarmaya yetebilmenin en önemli bölümüdür. Üç madde uygulanır: Aksiliği planlamak, aksiliği ortaya çıkarabilmek için bulunduğu konumun farkında olmak ve çözümü düşünmek. Bu düşünme faslı çoğu zaman “aman Allah’ım, aman Allah’ım, aman Allah’ım” şeklindeki kısır döngü içerisine girmenin önünü alır.
…..
Dalışı planlamak her zaman “Olursa ne olur?”u içerisine alan bir oyundur.Çaparize olursam ne olur, havamı çabuk tüketirsem ne olur, kaybolursam ne olur? Öğrendiğiniz ve pratiğini yaptığınız acil durum tekniklerini tekrar ederek ihtiyaç duyduğunuzda doğru çözümü kafanızda canlandırabilirsiniz.
……
Dalış sırasında neler olduğunun ve sizin neler hissettiğinizin farkında olmalısınız. Dalış sırasında sık sık hava basıncını ve bulunduğumuz derinliği kontrol ederiz fakat nereye gittiğimizi, teknenin nerede olduğunu ve nasıl bir akıntı olduğunu da bilmeliyiz. Tüm donanımınızın üzerinizde olduğundan emin olmalısınız, mesela ağırlık kemerini kaybetmiş olmayasınız. Ve kendinize ne hissettiğinizi sormalısınız. Yoruluyor musunuz? Soğuk mu? Gergin misiniz? Bütün bunlar acil durumda, problemleri daha oluşup çığ gibi büyümeden, görmenize yardımcı olur.
…..
Çok yaygın bilinen formül “dur, nefes al, düşün sonra uygula” çözümü düşünmek için ideal anahtardır. Bu aynı zamanda paniği kontrol etmeye yardımcı olduğundan da çok iyi bir fikirdir de. Kriz anında gerçek bir düşman olan paniğe kapılmanıza da engeldir. Aniden kendinizi su yosununa veya misinaya yakalanmış bulduğunuzda adrenalin artışından dolayı telaşa kapılmanız çok doğaldır. Bu durumda en önemli göreviniz heyecanınızı kontrol altına almaktır. Bir başka açıdan bakıldığında, anksiyete korkunuzu çok çabuk artırarak panik oluşturur ve panik kapıdan girdiğinde sizin problemleri çözme yeteneğiniz pencereden çıkar. Ne kadar sualtına alışık da olsanız, mücadele etmek veya kaçmak paniğin doğurduğu iki sonuçtur. Başka hiçbir şey yapmadan önce tüm uğraşınızı durdurup heyecanınızı azaltmalısınız. Yavaş ve derin nefes alıp, aldığınız nefesi tamamen boşaltın. Nefes aldığınız sürece acil bir tehlike içerisinde olamazsınız.
….
Çok seyrek yaşanmasına rağmen ya regülatörünüz size hava vermeyi keser ve nefes alamaz iseniz ne olur? Bir şekilde regülatörünüz hava akışını kestiğinde ciğerlerinizdeki havanın size sağlayabileceği 1 dakika veya biraz daha fazla süreniz vardır. Buna rağmen saniyeler geçerken kendinizi kontrol altında tutarsanız ciğerlerinizdeki havayı akıllıca kullanmış olursunuz. Bütün bu acil duruma yönelik uygulamaları prova yaparak tekrarlamanın zamanıdır. Dalış öncesi olabilecekleri düşünüp gözünüzde canlandırın. Kendini kurtarma becerilerinin en iyi sıralaması pony tüpünüze ulaşabilmeniz, dalış eşinize doğru yüzmeniz veya ağırlıklarınızı atabilmeniz ve acil çıkışı yapabilmeniz şeklindedir. Planınız elinizin altında olması çok önemlidir. Alarm zilleri çalarken çözümü zamanında bulamayabilirsiniz.
……
Sağduyu çözümün bir parçasıdır. Ağırlık kemeriniz açılarak belinizden kayıp gidiyorsa sakinleştirici bir nefes almak yerine hemen yakalamanız gerekir. Fakat çoğu kez sakinleşmek için ilk adım olarak çok önemli birkaç dakika gereksiz yere harcanır.
Sonra yapılacaklar daha önem arz eder. Çoğu zaman bir problem başka problemleri doğuracağından problem sayısı az iken adım adım çözmelisiniz. İlk önceliğiniz solumayı sağlamaktır. Hava temini tehditkar bir durum yaratmadan manometrenizi kontrol ederek ne kadar havanız kaldığını bilmelisiniz ki daha sonra problem olmasın. Maskeniz su almaya başlamış ve heyecan içerisindeyseniz hemen gereğini yapmalısınız. Yüzerliğinizin kontrolünüz altında olduğundan emin olmalısınız. Dipteyken çoğu kez nötr kalmak yerine kendinizi negatif hale getirerek daha fazla denge sağlayabilirsiniz.
…..
Artık kendi probleminizi kendiniz çözmeye başlayabilirsiniz. Nasıl çözeceğinizi planlayın, adım adım dikkatle ve şartların izin verdiği ölçüde yavaşça uygulayın. Problemlerin çözümü, çoğu kez yanınızda dalış eşiniz olmasına veya tek başına olmanıza göre değişmez. Dalış eşinizin rolü ihtiyaç duyduğunuzda yardımcı olmasıdır sizi yönlendirmesi değil.
….
Ustalık donanımınıza hakim olmakla mümkündür. Sık aralıklarla ekipmanınızı yenileyip onların temiz, keskin ve çalışır durumda olmasını sağlamak en iyi yoldur. Kendinizi kurtarmak için sadece bıçak veya pony tüpünüzü kullanmayın, dalış becerilerinizi, tecrübenizi, sağlığınızı ve zekanızı da kullanın. Tüm araçlarınızı temiz, bakımlı ve keskin tutmalı ancak her büyük usta gibi gerektiğinde sadece kendinize güvenmelisiniz.