İyi dalış lideri nasıl olur?
Masal seversiniz değil mi? E işte bunu da masal dinliyormuş gibi okuyun siz iyisi mi.
Bir dolu dalış eğitimi sistemi var. Bunların kitapları var. Eğitmenler yetişiyor. Yazılmış, çizilmiş ve uluslararası standartları uygun görülmüş, denenmiş, kabul edilmiş sistemler var.
E bunlar varken, neden benim ahkam kesmemi dinleyeceksiniz ki?
Çünkü masal seversiniz.
Biz hasta olunca Doktor’a gitmeyen bir milletiz. İlaç tavsiyesini komşudan alır, ev yapımı ilaç tarifini de gazete eklerinden derleriz.
Bunu bildiğim için çoook rahat ahkam keseceğim burada. Doğrum da vardır elbet ama yanlışlarım varsa, siz yine de sertifikalı dalış eğitmenlerinize ve uluslararası bazda kabul görmüş sistemlerin verdiği kitaplarda yazılanlara kulak verin.
Benim dediklerimi de çekirdek çitlerken dinleyin. Çok da kaile almayın derim. Neme lazım? Söylediklerim çelişir, melişir şimdi bu gayet enternasyonel standartlarla.
Beni dalış profesyoneli olarak dinlemeyin. Değilim. Olmaya da niyetim yok. Pek para kazandırmayan bu sektörde. (Bu arada ‘profesyonel’ kelimesinin anlamı, yaptığın işten para kazanmaktır. Yanlış anlamda kullanılır ama doğrusu budur. İşinizi iyi yapmak anlamında çok kullanılır. Birçok amatör de hoşlandığı hobiyi iyi yapar ama profesyonel, bunu meslek olarak seçene ve bundan para kazanana denir.
İyi dalış lideri nasıl olur?
Birkaç yıldır, birkaç yüz dalıştır, dalış liderliği yapıyorum. Gayet amatör olarak. Zevk için. Sırf zevk aldığım için. Önceleri dalış ile ilgili bazı şeylere daha iyi hakim olmak ve açıkçası artık müşteri olarak dalmak çok bütçemi zorladığı için.
Son birkaç yıldır hemen hemen HİÇ başka bir dalış liderinin grubunda dalmadım. Bu yaz ilk olarak birkaç farklı dalış liderinin grubunda dalgıç olarak daldım.
Dalış lideri olarak dalıyorsanız, önceliğiniz peşinizde sizi takip eden ördeklerinizdir. Anne ördek olarak, sadece doğru yolu göstermek değil, onların keyfli ve güvenli dalış yapmalarını sağlayacak herşeyden sorumlusunuzdur.
Şimdi arkadaşlar, itiraf edeceğim. Çoook itiraflarım var. Müşteri olarak daldığım yıllarda, kazandığım tecrübeler, maalesef iyi örneklerden çok, kötü örneklerden oldu. Patlak BCD ile de daldım, göstergesi bozuk regulatörle de, panik olan dalış lideri ile de, ‘dive master’ (3 yıldız CMAS) olmayan dalış lideri ile de, yolunu şaşıran, kaybolan ile de, daha eğitimde olan bir yıldız dalgıcının havasını kontrol etmeyip, mağaramsı bir yere sokmaya çalışan 3 yıldız dalış eğitmenleri ile de….
İtiraflarım var. Kendimle ilgili de. İlk başlarda, dalış sayım arttıkça, biraz biraz da dalış liderliği yapmaya başlayınca, baktım yeni tanıştığım dalıcılar beni gayet de dalış lideri olarak kabullendiler. Sunumum iyidir. İşin püf noktası ambalaj. Teknede sunumunuzu iyi yaparsanız, güven telkin ederseniz, dalıcı sizi suda da iyi dalış lideri olarak kabul eder.
Mükemmel!
Cidden mi?
Aman dikkat! Eski reklamcı olarak bildiğim bu numaralar beni kurtardı ama dalıcı iseniz, lütfen yine de daha dikkatli olun. Teknede sunumu iyi olan birinin, suda da iyi olacağının garantisi yok!
Ben yaşam tecrübeme dayanarak hiçbir zaman, yutamayacağım lokmayı almadım. Kontrol edemeyeceğimi düşündüğüm grupla dalmadım. Kimsenin sağlığını ve hayatını riske atmadım. Tutucu davranmayı seçtim. Ama bu demek değildir ki herkes benim gibi davranacak. Dalıcılar dikkat edin. Tecrübesinden emin olduğunuz kişilerle, siz yine de temkinli dalışlar yapın.
Bu yaz başka dalış liderleryle yaptığım son dalışlar aynı zamanda başka şeyleri de hatırlattı. Bir dalışta, grubuna işaret etmeden alıp başını giden bir lider, diğer dalışta, tecrübeli olduğunu bildiği halde ikide bir ‘OK mi?’ işaretiyle dalıcılarını sıkan lider, dalış profilini tam olarak brief sırasında anlatmayıp sıkıcı dalışlar yaşatan lider, neyse ki en azından sıkılmak dışında başka riskleri yok bunların. Kimsenin de sıkıntıdan öldüğü görülmemiş bu güne kadar!
Yukarıda sunumun negatif olarak kullanılacak etkilerinden söz ettim ama esasında sunum çok önemli. Birçok kez, iyi ambalajın içinden, iyi ürün çıkıyor. İyi dalış lideri, iyi tekne briefi, iyi dalış briefi verir. Tecrübeli bile olsalar, grubundaki dalıcıların ‘buddy check’ yaptıklarından emin olur. Dalış işaretlerinin üzerinden de mutlaka tekrar gider. Dalış esnasında hava kontrolü yapar.
Tecrübeli bir grubu daldırmakla, tecrübesiz bir grubu daldırmak arasında muhakkak ki farklar vardır. Tecrübeli gruba ikide bir ‘OK mi?’ diye sorup, hava kontrolünü çok çok sık yaparsanız, onları gereksiz gerersiniz. Tecrübesiz grubu ise, bacak arasından bile olsa sık kontrol etmezseniz, bakarsınız dağılmışlar veya daha kötü şeyler olmuş.
Dalış liderleri bir de bunun ticari bir aktivite olduğunu unutuyorlar zaman zaman. Ya da çok fazla ticari olarak benimsemiş olup, kafalarında müşterinin istediğini sandığı kalıplara oturtuyorlar. Bu da sürekli ‘Aman o canlı var, bu balığa bak’ şeklindeki dalışlar yapmalarına neden oluyor. ‘Buy(u)run Şan-ze-lize. Aha Eyfel Kulesi.’ Hani olur da gözünüzden kaçmışsa koskoca yapılar!
İyi bir dalgıç mıyım? Bilmem. İyi bir dalış lideri miyim? Benimle dalanlara sorun.
Ama size şunu gayet rahat söyleyebilirim ki. Ben çok iyi bir pazarlama profesyoneliyim.
Onun için de nabza göre şerbet vermek gerektiğini bilirim. Bu tabir size şimdi çok profesyonelce gelmemiştir. Tabii biraz halk ağzı. İngilizcesini söyleyeyim de etkilenin. ‘Tailor-made’.
Bazı dalıcılar sürekli balık gösterilmesinen hoşlanmazlar kardeşim. Bazıları batık sever. Bazıları kapalı yerlerden hoşlanmaz. Sığ sularda daldırıldığım 70 dakikalık dalışlar benim gözlerimden sıkıntıdan yaş gelmesine neden oldu. Bazıları ise derin dalışlardan hoşlanmaz. Bazısı 100 bar havası varken çıkarsa isyan eder, bazısı ise 80 barda çıkarsa, kendini güvende hisseder. ‘Bazıları sıcak sever.’ Güzel filmdi!
Grubunuzu tanıyın. Önce dalış tecrübelerini ve dalış zevklerini bilin. Ona göre buddy’leri eşleştirin. Bu işi ticari olarak yapıyorsanız, müşteri memnuniyeti için bunu zaten önerim ama arkadaş gruplarında da iyi fikir olabilir.
İyi dalış lideri bir de göz ucuyla herşeyi takip eder. ‘Çaktırmadan’ buddy-check yapar (tecrübeli gruba bile). Tecrübesiz dalıcılara ise güven telkin etmek için herşeyi baştan anlatır. Su altında eliyle temas edecekse, bunu da bildirir ki, gereksiz irkilme ve paniğe yok açmasın. Bir de şunu hatırlayalım ki farklı kültürlerle dalıyorsanız, her kültürün dokunmaya karşı farklı tutumları var. Karşı cinsten olsun, olmasın, buna dikkat etmekte fayda var.
Bir de yani…..iyi dalış lideri hava atmaz be kardeşim. O tüpü öyle suda giyer gibi kafadan aşırarak giymeler falan. Ne gerek var?
İyi dalış lideri kendi ekipmanı salkım saçak dolaşmaz. Yedek regulatör bir tarafta, kendi bir tarafta.
İyi dalış lideri, yaptığı en derin dalışla övünmez.
İyi dalış lideri tam dalış öncesi, farzedelim dalışı Bodrum’da yaptırıyorsa, Mısır’ın su altını övmez. Ticaret mantığına aykırı.
İyi dalış liderinden geçtim. İyi pazarlamacı bilir ki, müşteri ya ‘tekrar satış’tan ya da ‘yeni müşteriden’ (tavsiyeden) gelir. E yani! Memnun edeceksin ama dalıştan çıkınca da, bir sonraki satış planın aklında olacak. Öylesine sohbet etmeyeceksin dalıcıyla. Bir sonraki dalışı bağlamaya yönelik konuşacaksın.
İyi dalış lideri ‘de-briefing’ yapar. Söyleyin haydi. İtiraf edin. Kaç kere ‘de-briefing’ dinlediniz?
İyi dalış lideri SADECE erkeklerden oluşmaz. Bazen içerliyor ve kızıyorum artık şöven bu sektöre. Kadınları ister istemez kabul ediyorlar artık. Dalıcı olarak ve dalış eğitmeni olarak fakat konuşulmayan ama işleyen saman altından ilerleyen su gibi, farkediyorum tabii. Ne zaman erk görülen biri var ise grupta, onun sözü geçiyor. Haklı bile olsa, küçük mimiklerle bile olsa, susturuluyor kadınlar.
İşin ilginç yanı ise, tanıştığım iyi eğitmenlerin büyük kısmı kadın. Sabır ve empati duygularıyla kadınlardan çok iyi dalış liderleri ve eğitmenler çıkıyor.
İyi dalış lideri nasıl olur? Söylenecek çok söz, anlatılacak çok hikaye var.
İyi bir dalış lideri olarak kendinizi ne kadar hazırlamaya çalışırsanız, çalışın; karşınıza çıkabilecek beklenmedik çok olay var.
Kontrol etmesi en zor İKİ şeyle mücadele ediyorsunuz sonuçta. İNSAN ve DOĞA.
İyi dalışlar dilerim ve dalış liderlerine sabır taşı ve/veya tesbih hediye ederim.
Esra Tunalıgil
Diplomlı Tüketici
esra.tunaligil@facebook.com
