Evde arkadaşlarım bana takma isimlerle seslenir: ”devasa midye kızı” ”midye kraliçesi” ya da ”midyelerin anası”
Bunun sebebi ise onları her gördüğümde tüm gün dev midyeler hakkında hiç durmadan konuşmam, her gün. Dev midyeler türünün en genişi olan büyük ve renkli kabuklu deniz hayvanlarıdır. Şu midyeye bir bakın. Kaydedilen en büyüğü yaklaşık 14 metre uzunluğunda ve 250 kilo ağırlığındaydı. Neredeyse üç tane yavru fil kadar.
Bir zamanlar güney pasifik efsaneleri dev midyeleri deniz tabanında masum dalgıçlara tuzak kurmak için pusuya yatan insan yiyenler olarak tanımlardı. Bir dalgıcın büyük bir midyeden inci almaya çalışırken bacaklarını kaybettiği bir hikâyede geçer. ”Gerçek mi?” diye düşündüm. Merakımdan dolayı yem olarak kendimi kullanarak bir deney yaptım.
Dikkatli bir şekilde elimi midyenin ağzına yerleştirdim ve bekledim. Hmm… Elim yerinde duruyor. Öyle görünüyor ki bu naif devler benden beslenmektense etli bedenlerini korumayı, geri çekilmeyi seçerler. Bu katil midye efsaneleri işte! Ne yazık ki asıl gerçek dev midyeler için
en büyük tehdidin biz olduğumuz.
Batı Pasifik ve Hint Okyanusu boyunca leziz olduğu düşünülen dev midyeler
geleneksel bir şekilde deniz ürünü olarak tutulur. Özellikle balıkçılar bir eklem gibi iki kabuğu bir arada tutan organları olan midyelerin bağlayıcı kaslarıyla ilgilidirler. Sadece kasları için, 1960 ve 1980’ler arasında dev midyeler neredeyse nesilleri tükenene kadar avlanıldılar. Ayrıca midye kabukları takı ve süs eşyası olarak da popülerdir. Güney Çin Denizinde, balıkçılar fosilleşmiş midye kabuklarını geniş mercan yataklarını kazarak toplamak için büyük çaba sarfettiler. Daha sonra bunlar Çin’de ”el yapımı fil dişi” olarak işlendi ve satıldı. Ölü veya diri dev midyeler bize karşı güvende değiller. Bu bir ”midyeciliktir”.
Balina ve mercanlar gibi daha etkileyici deniz hayvanlarına duyulan ilgi ile birlikte yardımımıza ihtiyaç duyan diğer deniz canlılarını unutmak basit. Dev midyelere olan ilgim onların ekoloji ve davranışları üzerinde bilgi açıklarını kapamaya yönelik bir koruma araştırmasına başlamama neden oldu. Bulgularımızdan biri midyelerin okyanus yüzeyinde yürüyebildiği yönündeydi. Evet, bu doğru: Yürüyebiliyorlar.
Anlamak için ağ üzerine çok sayıda yavru midye koyduk. Şimdi 24 saat içinde neler olduğuna bakın. Yürümelerinin avcılardan kaçmak ve üremek için eş bulmada önemli bir rol oynadığını düşünüyoruz. Bu dev hayvanların hareket ettiğini bile düşünmek zorken 200 kiloya yakın midyeler bile yürüyebilir, sadece daha yavaş yürürler.
Doktoram esnasında dev midyeler hakkında daha çok sır keşfettim. Ancak yaptığım işte eksik bir şey vardı. Şunu sordum kendime: ”İnsanlar dev midyeleri korumayı niçin önemsesinler?” Benim dışımda, tabii.
Görünüşe göre dev midyelerin mercan resifleri üstünde büyük etkisi var. Bu çok çalışkan midyeler resif yapıcılar, gıda fabrikaları, karides ve yengeçler için barınak ve su filtreleyici, hepsi bir arada. Kısaca, dev midyeler kendi resif evlerinin sakini olarak çok büyük bir rol oynuyorlar ve varlıkları resifleri sağlıklı kılıyor. 100 yaşına kadar yaşayabildikleri için dev midyeler koral resif sağlığının yaşamsal göstergeleri. Bu midyeler koral resiflerden kaybolmaya başladığında, yoklukları bilim insanlarının dikkat vermesi gereken bir alarm olmalı, tıpkı bir kömür madenindeki kanarya gibi. Ancak dev midyelerin nesli tükenmekte. Dünyanın en büyük midyesi nesli tükenme tehdidiyle yüzleşiyor; popülasyonlarının %50’den fazlası tükenmiş bile. Koral resiflerde olmalarının ekolojik faydaları yalnızca popülasyonlarının sağlıklı olmasıyla devam edebilir, bu da korunmalarını çok önemli kılar.
O yüzden bugün burada dev midyelerin sesi oluyorum çünkü bu harika hayvanlar benim için çok önemli ve önemsenmeyi hak ediyorlar. Dev midyelerin kabuklarından çıkıp dünyaya okyanusların kahramanları olabileceklerini gösterme zamanları geldi.
Çok teşekkürler.
Mei Lin Neo
