Boğaziçi’nde vapur çalıştıran Şirket-i Hayriye’nin başlangıçta bütün vapurları yandan çarklıydı. İki yanındaki çarklarını dödürdülçe bembeyaz köpükler oluşturarak ilerleyen bu vapurlar zarif olmasına çok zariftiler, ama artık her geçen yıl biraz daha çağ dışı kalmaktaydılar.
Bütün dünyada olduğu gibi bizde de yandan çarklı vapurların artık iyice sonu gelmekteydi. Pervaneli gemiler hem daha hızlıydılar, hem de daha kolay manevra yaparak iskelelere daha kolay yanaşabiliyorlardı.
Bu gerçeği gören Şirket-i Hayriye, 1900’lü yıllara gelindiğinde, bundan sonra inşa ettireceği vapurların pervaneli olması kararını aldı. Gerçekten de 1903’te İngiltere’ye ısmarladığı iki küçük vapurun pervaneli olmasını istedi.
O yılın Mart ve Nisan aylarında birer ay ara ile hizmete soktuğu iki küçük yolcu vapuru, Şirketin ilk pervaneli vapurları oldular. Bulardan 47 baca numaralı olanına TARZ-I NEVİN, 48 numaralı olanına DİLNİŞİN adı verildi. Tarz-ı Nevin ‘’yeni tarz’’ ‘’yeni sistem’’ anlamına geliyordu.Dilnişin ise ‘’hoşa giden’’ demekti.
Bu iki vapur gerçekten pek çok yenilikleri beraberlerinde getirdiler. Pervaneli olmaları bir yana, küçücük salonu kaloriferle ısıtılıyordu. Her tarafında elektrik donanımı vardı. İçerisi elektrikle aydınlatılıyordu. Ayrıca tulumba tertibatı vardı. O zamana kadar kol gücü ile döndürülen dümen dolabı da ilk kez istimli olmuştu. Şirket, siparişleri verilmiş olan HALE ile SEYYALE nınin dışında, bundan sonraki bütün vapurlarını hep pervaneli olarak inşaa ettirdi.
Bazı kişiler, tek pervaneli vapurlarla sert akıntıları olan Boğaiçi’nde iskelelere kolaylıkla yanaşamayacağını ileri sürerek bu vapurlara karşı çıktılar. Çünkü, bu iki vapurun ileri hareketlerinde pervaneleri sağa, geri hareketlerinde de sola dönüyordu. Böyle olunca da, manevra sırasında geri hareketi gerektikçe sola doğru çekilen suların etksiyle vapurun kıç tarafı kendiliğinden iskeleden açılıyordu.
Ama kaptanlar kısa zaman da bu zorlukların üstesinden gelerek pervaneli vapurları ustalıkla kullanır oldular.
Fotografta Şirketin ilk pervaneli vapurlarından ikisi, 54 baca numaralı İNBİSAT ile 52 baca numaralı ŞİHAP Köprü iskelesinde görülüyor. İkisi de İngiltere de inşa ettirilen bu iki vapur dan İNBİSAT 1905 yapımı olup 255 gross tonluk. Boyu 38,4 m genişliği de 7,2 m. Adı ferahlama anlamına gelyor. Ara vermeden 62 yıl Bogaz yolcularına hizmeti var..
ŞİHAP ta 1905’te yapılmış. 116 gross tonluk olup 30,4 m boyunda, 5,8 m genişliğinde.. Adı, akanyıldız demek. O da kadro dan çıkartılıp sökülünceye kadar 62 yıl Bogaz iskeleleri ile Köprü arasında ara vermeden yolcu taşımış durmuş.
Kaynak: Istanbul’un Unutulmayan Gemileri Eser Tutel
