Büyük Üçlü ve Diğerleri
Titanic-Lusitania-Andrea Doria
Bugün eğer Nuhun gemisini aramaya gidilse, dalış elbisesi yerine yüksek irtifa malzemeleri ile donanmamız gerekirdi. Üç kilometreden fazla bir derinlikte yatan Titanic batığına inmek için, özel yapım araştırma denizaltısı veya ROW (remote operated vehicle) gerekli olurdu. 96 metre derinlikte yatan, Lusitania batığına, profesyonel platform dalgıçları su üstü destekli özel aparatlar kullanarak dalışlar gerçekleştirdiler. Bundan 10-15 yıl önce bu derinliklerde çalışabilen bir elin parmakları kadar az dalgıç vardı. Tarihte SCUBA kullanılarak dalışlar gerçekleştirilen en tanınmış batık İtalyan bandıralı
Andrea Doria oldu..
Batıklarla ilgili bu araştırma yazısında ele aldığım kriter, bir zamanlar ulaşılmaz olarak algıladığımız derinliklerde, Teknik dalış olarak isimlendirilen bir disiplinle derin sularda araştırma, film, fotoğraf çekip batıktan hatıra eşya çıkarabilmektir.
Teknik dalışa merak saranlar, ülkemiz sularındaki batıklara dalıp, teknik becerilerini geliştirdikten sonra, dünya dalış camiasının ‘’Everest of Diving’’ diye adlandırılan batıklara Kızıldeniz’e gider gibi gidip dalabilirler. Kolay derken, teknik dalış kursunu gitmeniz, gaz karışımlarını anlamanız gerekliliğini söylememe gerek varmı bilmiyorum!
Batıkları araştırırken, Dünya dalış camiasında bu batıklara özel organizasyonlarla gidilen, ulaşımı nispeten kolay olan, sualtı görüşü iyi olan, Hatıra çıkarılabilir olanlarını seçtim.
Araştırma içinde yer alan ülkemiz batıklarından bir çoğu önerilen SCUBA dalışları derinliliğinin üzerinde olduğundan bu batıklarıda Teknik dalış kapsamına almamız gerekiyor.
Bahsi geçen gemilerle ilgili kapsamlı teknik bilgileri internet üzerinden indirebilirsiniz.
Andrea Doria
Derinlik: 72 mt
29,083 gross ton
210 metre boy
27 metre genişlik
Ansaldo gemi tersanesi tarafından genovada yapıldı
Kayıp: 52
Zamanında denizlerin Lady’si olarak anılan Andrea Doria için batması imkansız deniyordu. Gemide bolca sanat eseri, Amiral Andrea Doria’nın bronz heykeli ve kasalarının yolcuların değerli eşyaları,mücevher ve para yanında altınla dolu olduğu söyleniyordu!
Gemi, bir gece Stockholm isimli bir gemiye pruvasından çarpıp, yan yatıp Atlantiğin kara ve soğuk sularında 25 haziran 1965 tarihinde battı.
Gemiye, hemen ertesi gün scuba ile dalan maceracı Peter Gimbel, geminin fotoğraflarını çekerek Life dergisine satmayı başarmıştır. Bu Gimbelin ne ilk nede son dalışı olacaktır.
Seneler içinde, çeşitli gurupları dalıp, karanlık koridorlarındaki kasayı bulmaya çalışmışlardır.
En ciddi çalışma, 1981 yılında, Peter Gimbel ve Doria ‘ya dalan ikinci kadın olma özelliğini taşıyan Elga Anderson gurubu en başarılı penatrasyonu yapmışlardır. Batığa üç noktadan demirleyen Sea level II araştırma gemisi, kasanın olduğu bölüme, 3.60m2 lik yüzeynen destekli bir habitat indirmeyi başarmıştır. Her gün minicik yaşam alanlarından çıkan dalgıçlar 6-8 saat arasında, geminin kalın çelik gövdesini kesmeyi iki haftada başarmışlardır.
Bu dalgıçlar arasında bugün Oceanic firmasının sahibide yer alıyordu. Karnlık,soğuk ve o derinliklerde duyulan yalnızlığa rağmen, kasaya ulaşan dalgıçlar kasaya sapan atıp yukarı yollamışlardır. Bu sualtındaki uzun saturasyonun penaltısı kuru ortamda iki gün süren dekomprasyon olmuştur.
Mühürlenen kasa, Amerikada içinde köpekbalığı bulunan bir havuzda bekletilmiş ve TV kameralarının önünde açılmıştır. Yolcuların iddia ettikleri mücevherler çıkmamıştır
Kasa içinden çıkan çok miktarda bankonotların konservasyonu yapılıp, hatıra olarak kolleksiyoncular tarafından kapışılmıştır. Birde deri,kılıf içinde gizli banka kodları bulunmuştur. Yukardaki öykü size ekstrem gelebilir ama bütün bu dalışlar, bizim gibi normal dalgıçlar tarfından gerçekleştirilmiştir.
Doria ile ilgili başka bir hikayede, kayıp U-869 u bulan John Chatterton tarafından yaşanmıştır. Seeker adlı Charter teknesiyle sık sık Doria’ya eşya çıkarmaya giden Chatterton ve arkadaşları bir gün, Doria’nın seramik eşyalarının bulunduğu bölüme denk düşerler,o gün herkes payına düşen hatıra eşyasını fazlasıyla çıkarır. Chatterton, rakip dalış klübü üyelerinin gelip bu bölümü yağmalarını önlemek için, atölyesinde bir arkadaşıyla çelik bir kapı yaparlar ve bu kapıyı açmak sadece onlara ait özel yapım bir alyan anahtarıyla mümkündür.
Tekrar batığa gelir ve, yanıltıcı kapıyı, batıkta kestikleri girişin üzerine monte ederler.
Seramiklerle ilgili dedikodu, Wahoo charter teknesine ulaşır. Dalgıçlar büyük bir iştahla,hafta sonu Doria’ya giderler. Seramiklerin olduğu bölümüde bulurlar ama açması imkansız olan kapının üzerinde; ‘’ Envanter sayımı için kapalıyız lütfen diğer kapıyı kullanın!. Teşekkürler. Seeker’in ekibi ve dalgıçlar.’’ ibaresini okur ve çılgına dönerler.
Bu guruptan, Richie Kohler, daha sonra Chatterton’la dost olup Hitlerin kayıp denizaltısı U-869 u bulmuşlardır. Teknik dalgıçsanız ve Andrea Doria dalmak istiyorsanız 2010 da özel bir charter’a 3500 $ Ödeyerek tam pansiyon katılabilirsiniz. Gaz karışımları ekstra!$
www.divebiz.net / www.northernatlantic.dive.com
Lusitania
Derinlik: 97mt
Boyu: 240 mt
Kayıp: 1152
Denizlerin kraliçesi Lusitania 1915 yılının Mayıs ayında İrlanda’nın kinsale açıklarında Alman U-botu U-20 tarafından 700 mesafeden torpillenerek batırıldı. Amerika Lusitania’nın batırılmasının ardından I. Dünya savaşına müdahil oldu.
Greg Bemis adında Amerikalı bir iş adamı, bu gemiye dalabilmek için 35 yıl bekledi. Amatör bir scuba dalgıcı olan bemis ilk olarak dalış yasak olan Lusitania’yı İrlanda makamlarından satın aldı. Amerikada teknik dalış kursu alan Bemis CCR’la dalmak istediysede, o devirde kapalı devreler çok güvenilir değildi. Buraya dikkat edin! Bemis tam tamına 76 yaşında Lusitanıa’ya dalıp gövdesine dokunma mutluluğunu yaşadı.
Dalışta dipte HeliAir 11/47 ve dekolar için %35 Nitrox seçildi. 93 metrede 25 dakika geçiren ekip 25 metrede 2 dakika, deko istasyonunda 62 dakikada bekleme yaptılar.
Britannic
Derinlik: 120 mt
Boy:259 mt
En28.65 mt
Çift uskur
Toplam 2575 yolcunun 790’ı I.sınıf
Tersane: harland& Wolf, Belfast
Egede Kea Kanalında battı. Britannic’e ilk dalan grup J.Yves Cousteau oldu. Geminin batış nedenini tam olarak tesbit edememişlerdi ve o günün şartlarında kullandıkları gaz karışımları ile dip zamanları kısıtlıydı. Yunan hükümeti ve geminin sahibinden özel izinler çıkartıldıktan sonra.Ekip tonlarca malzemeyle, karadan Yunanistana oradanda tekneyle Kea adasına vardı.
National Geographic’e dökümanter film yapacak olan ekipde İngilteredn tanınmış derin su fotoğrafçısı Leight Bishop ve partneri Richard Stevenson yeralıyordu. (www.deepimage.co.uk) sitesinden bu ekpedisyonun fotoğraflarını görebilirsiniz.
Batık devasa boyutlarda olduğundan aşşağıda sualtı scooterları kullanıldı.
Otter kuru elbiseler giyip 6 saat 48 dakika batıkta araştırma yapan ekip Rebreather teknolojisi kullandı. Kapalı devre Inspiration( 2noMegs). Bilgisayarlar VR3, teknik dalış malzemesi OMS. Sualtı video ışıkları güvenilir kowalskiler.
Ekibin tek kadın dalgıcı 39 yaşındaki Teresa Telus, Bizler gibi SCUBA kursu alıp, ardından kapağı Thisligorma atan biri.
Thisligormda, batık mikrobunu kaptıktan 5 ay sonra
IANTD Advanced Nitrox ve teknik dalış kurslarını bitirmiş. CCR’a geçmeden 4 sene karışık gaz dalışları yaparak becerilerini değişik sualtı ortamlarında geliştirmiş.
Britannic, cam gibi Egede 35 metreden görünmeye başlayıp 120 metreye kadar ulaşıyor. Batığın ne kadar devasa olduğunu siz düşünün!
U- 869 IXC/40
Derinlik: 69 mt
Ağırlık: 1.131 metrik ton
HİTLER’S LOST SUB
Hitle’in kayıp denizaltısı olarakda bilinen U-869 New Jersey’den 60 mil açıkta balık charter’ı yapan bir balıkçının radarına takılarak bulundu. U bot’un adını ve klasını 69 metreden bulup çıkarmak tam tamına John Chatterton, Richie Kohler ve arkadaşlarına altı yıl sürdü.
U-869’un 28 Şubat 1945 de Akdeniz Cebelitarık civarında battığı düşünülürken, New Jersey’ın 60 mil doğusunda, karanlık ve derin sularda keşfedilmesi II. Dünya savaşının gizemli U-bot hikayelerinden biri haline geldi. Büyük olasılıkla, U-869 kendi arızalı akustik torpilinin kurbanı oldu. Hitlerin kayıp denizaltısı olarak National geographic tarafından dökümanter filmi yapılan batık 3 dalgıcın hayatını aldı.
İlk dalışlarda hava kullanan Richie, bu derinlikte iş yapabilmek için arkadaşı John gibi gas karışımları kullanmaya başladı.
www.deepexplorers.com/
HMS Transylvania
Derinlik: 130 mt
17.000 ton
Kayıp: 1100
İki torpido yarası
17.000 tonluk bu transatlantik 10.Ağustos 1940 ‘da, İrlandanın kuzeyinde, Inishtrahull’a 35 mil mesafede torpillenerek Glasgow, NewYork arasında muhacirleri taşıyan gemi U-bot tarafından batırılmış. Yaklaşmakta olan II. Dünya savaşı sırasında Admiralty, transylvania’yı silahlandırdığı için U-botların hedefi olmuş.
İyi hava yakalandığında batıktaki görüş şaşkınlık verecek kadar iyi. Batığın büyüklüğü göz önüne alınacak olursa, batığı sualtı scooter ları kullanarak keşfetmek en akıllıcası.
Batık iskeleye 15 derece yatık durumda. Avaraj dalış 129-130 mt. Gemi beyaz kum bir dip yapısı üzerinde olması sualtı görüntüsünün artmasına neden oluyor. Batığın ana bölümlerinde çöküntü olduğundan penetrasyon imkansız. Dış bölümlerindeki zenginlik her teknik dalıcının ağzını sulandıracak kadar zengin. Güvertede yer alan 6inçlik fotoğraf için güzel görüntü sağlamkta. Teknik dalgıç Mark Dixon ‘’Britannic’den sonra daldığım en harika batık’’ demiş Batığın kıç kısmını inceleyen İrlandalı teknik dalgıçlar, bu bölümde bir sürü obje bulunduğunu rapor etmiş.
www.eurotek.com
Scapa Batıkları
Scapa Flow İskoçyanın kuzeyinde Orkney adaları tarafından çevrilmiş, bir uçtan bir uca 12 mil olan dış etkenlerden uzak bir iç denizdir. 21 haziran 1919 yılında,I. Dünya savaşı sonunda Scapa’da İngilizlerin elinde rehin duran Alman imparatorluğunun tüm donanması, savaş sonu İngilizlerin eline geçmemek üzere, dünya tarihteki en büyük donanma intiharına şahit olmuştur ve bütün donanmadaki gemiler,su girş tapalarını işlemez hale getirerek Scapa’nın soğuk sularına gömülmüştür. 1920 lerde, batıkların çoğu parçalanarak hurda olarak değerlendirilmiştir.
Günümüzde, Scapa, Scubacılar ve teknik dalgıçların Mekkesi haline gelmiştir. Haziran, temmuz ve Ağustos aylarında Orkneys batık dalıcılarının cennetidir.
26.000 tonluk savaş gemisi König, Markgraf, Kronprinz Wilhelm, 5000 tonluk hafif savaş gemisi Dresden, Brummer, Köln, karlsruhe ve 900 tonluk destroyer V83 başlıca batıklardır.
Scapa’ya gitmek için en uygun yol Aberdeen üzerinden Scrabster’e gidip oradan ferry bot’a binmek gerekir.Hoy, Kirkwall, Stromness başlıca konaklama kasabalarıdır.
Haftalık dalış Charter tekneleri ilede batıklara dalınabilir.haftalık charter 600 İngiliz poundu.
Kuru elbise şart olan dalışlarda hava ve Nitrox dalışları yapılabilir.
Sualtında görüntü,mevsime göre ve plankton durumuna göre değişkenlik göstersede 10-15 metre görüş bulunur.
İrtibat: Gordon Mackie/ mail@gmdiving.com
www.sunrisecharters.co.uk
Baron Gautsch
Derinlik: 40 mt
Boy: 84 mt
240 kayıp
Avusturya bandıralı yolcu gemisi Baron Gautsch 1914 yılında İsttria açıklarında sualtı mayınına çarparak batmıştır.
Batık,hırvatistanın Rovinj kentine yakın olup bu batıkta teknik dalış kursları verilmektedir.
Batık 28 metrede başlayıp 40 metreye kadar inmektedir. Adriyatik sahillerindeki en iyi görüş olmasada, sualtında 15-20 mt görüş vardır. 2007 yılında Alman Timo Zischka ve ekibi, Bauer Bnitrox gaz karışımları ile bu batığa teknik dalışlar yapmışlardır. Rovinj’de 10 dalış okulu bulunmaktadır. Batık dışında çok zengin dalış noktaları meraklıları beklemektedir.
Teknik dalışla ilgilenip, hemen kursuna katılmak isterseniz, Münih yakınlarında, Sternberger See’de kurs alabilirsiniz. www.mischgastauchen.de / bu siteyi mutlaka inceleyin ve batığın videosunu seyredin.
Dalışta kullanılan malzemeler; Mares, Kallweit kuru elbiseler, VR3 ve Mares bilgisayarlar, Multitec sualtı scooterları kullanılmıştır.
Mirna M
Derinlik: 9-39mt
Koyun Gemisi
1050 ton
Yukarda derinsu da yatan batıklardan sonra buda nerden çıktı demeyin? Dalışa yasak değilmi?
Bodrum ve Turgutreis’deki dalış okulları ile bu konuyu çok konuşmama rağmen kimse dalışa açılması için bir hamlede bulunmadı. Bence teknik ve CCR dalış eğitimleri yapılbilecek süper bir batık. Dalış programınızı ve amacını Muğla kültür bakanlığı ofisine yazarsanız, Bodrum Müzesinden yanınıza alacağınız bir görevli ile pekala Yassı adada Mirna batığına, Bizans ve Roma batık kalıntılarına dalabilirsiniz. Düşünsenize binlerce yıllık tarihin, modern bir batık etrafında oluşturduğu gizemi! Mevsiminde sürüler halinde gelen akyalara rastlarsanız, kapalı devre cihazıyla,sessiz ve derin bir dalış yapabilirsiniz.
Dalış için Aquanaut dalış okulunu arayabilirsiniz. www.aquanautdiving.com / ryan_pooley@hotmail.com
Dutchess of York
Derinlik: 67+ mt
Hull – İngiltere 1893
Fırtına sonucu
Kayıp:?
Kesinlikle, gaz karışımları ile inilmesi gereken bir batık. Hava dalışlarında dip zamanı çok kısa. Teknik dalıcının araştırabileceği bir ton malzeme var batıkta.
Batığın kimliğ ile ilgili çeşitli söylentiler olduğu gerçek. Sualtında fotoğrafladığım çan nereden geliyor o zaman? Barakuda dalış okulundan Fatih’le batıkta geniş açı fotoğraf çalışmaları yapmıştım. Bilgisayarın, uyarıcı, bipleri hala kulağımda nevarki, apiko yaptığımız bu dalışın dönüşü, tatlı bir eyşmle Sakarya resifinedoğru çıkıyor ve 3 metre duraklamada benim bigisayar sıfırlamıştı.
Daha sonraki yıllar içersinde teknik dalış yapan Asutay Akbayır’ın 90 + larda batığın kopmuş parçalarını gördüğünü duydum. Süper bir dalış ve Teknik dalış eğitimi için ideal.
U-20
Derinlik: 23 mt
Boy:43 mt
En: 4,5 mt
Kayıp: yok
Tuna’dan karadeniz’e çeşitli zorluklarla getirilen U-bot lardan biri U-20.Karadeniz, karasu açıklarında, Almanyadan gelen emir üzerine batırılan U-20 teknik dalış eğitimi için süper bir konumda. Görüşün az olduğu bölge, ilerde yapılacak derin teknik dalışlar için çok uygun.
Batığın tarihi de başlı başına bir hikaye! İstanbula ve Ankaraya yakınlığı denizaltıya hiç dalmamış olanlar için bulunmaz bir nimet. Özellikle fotoğraf için gitmek isteyenler Volkan demircioğlu ile temasa geçip, bölgedeki hava şartları ve sualtı görüşü ile ilgili bilgi alabilirler.
Extrem geniş açı objektifle,U-20 nin conning tower, denge portlarını fotoğraflayabilirler.
www.derindenizdive.com
inf@derindenizdive.com
*Çanakkale ve civarındaki batıklara bildiğim tur organizasyonları olmadığı için burada yer vermedim.
*EURO TEK 2010 16/17 Ekim Teknik Dalış Konferansını kaçırmayın. Leight Bishop (teknik dalgıç- fotoğrafçısı)
MAHMUT SUNER
Yazar, Eğitmen ve Dalış Profesyoneli
ms_scuba@hotmail.com
