SS Aberdeen adıyla 21 Aralık 1881’de “Aberdeen Line” firmasının ilk buharlı gemisi olarak kızağa koyulan gemi 30 Mart 1882 de denize indirildi Robert Napier & Sons, Glasgow tarafından üretildi.
3616 gross ton ağırlığında, 362.4 ft uzunlukta, 44.3 ft genişliğindeki geminin 1 tane bacası, 3 tane ana direği vardı. 12 knot hız yapabiliyordu. 45 tane birinci sınıf, 650 tane üçüncü sınıf yolcu toplam 695 tane yolcu kapasitesi mevcuttu.
Aralık 1905 yılında Osmanlı devletine satıldı ve HALEP adını aldı. Çanakkale Savaşı çıkınca asker taşıma amacıyla kullanıldı. Halep vapuru… Tarihin akışını değiştiren Anafartalar kahramanı Mustafa Kemal’i Tekirdağ’dan Çanakkale’ye getiren vapurdu!
25 Ağustos 1915, sabahın ilk ışıkları… Gece boyunca cepheden sedyelerle taşınan 200 yaralı askerimiz Halep vapuru’na bindirilmişti, yola çıkmak üzereydiler.
19 Mayıs 1915 günü, yüzbaşı Martin Nasmith komutasındaki İngiliz denizaltısı E11, aynı yolu takip ederek Marmara’ya geçti. Cepheye asker ve mühimmat taşıyan gemilerimizi avlamaya başladı. Kahredici bir skora ulaştı. Dile kolay… 96 gün içinde, aralarında Barbaros Hayrettin zırhlısının da bulunduğu 94 gemimizi batırdı.Sulara gömülen gemilerimizden biri de, Halep vapuru’ydu.
Tam o sırada, hiç sezdirmeden limanın ağzına kadar girmiş olan Yüzbaşı Nasmith, periskopundan Akbaş Limanı’nı seyrediyordu, demirli halde üç gemi vardı.
Saat 07.20’de bitirici vuruşunu yaptıktan sonra seyir defterine şunları yazdı:
“Limanda bağlı üç vapur görüyordum. Yakınımızda olanı Kızılay amblemleri ile boyanmış bir hastane vapuruydu. Ona saldırmaktan hemen vazgeçtim, diğer vapura yöneldim ve torpidoyu ateşledim. Üzerinde hiçbir işaret bulunmayan bu vapur muhtemelen cephane taşıyordu. Ön kısmından isabet aldı, hızla batmaya başladı.”
Çanakkale kara savaşlarında 25 Ağustos 1915 tarihinde Arıburnu ve Anafartalar bölgesinde ağır yaralanan askerlerimizi, İstanbul’da hastane haline getirilen Selimiye Kışlası’na götürmek üzere Akbaş İskelesi’nde beklemekte olan Halep Vapuru, İngilizlerin E-11 denizaltısı tarafından batırıldı.
Yüzbaşı Nastmith hedefini yüzde yüz isabetle vurmuştu ama, maalesef tahmininde yanılmıştı. Halep vapuru cephane getirirken Kızılay bayrağı çıkarılıyor, yaralı götürürken Kızılay bayrağı takılıyordu, yola çıkmadan önce Kızılay bayrağı takılacaktı.
İngiliz kaptanın bunu bilmesi elbette imkansızdı, Kızılay bayrağını görmeyince torpidoyu ateşledi. İngilizler tarafından vurulan Halep gemisinde yaralı 200 askerimiz şehit düştü bu bölgeye toplu olarak gömüldüler.
Daha sonra buraya Akbaş Şehitliği yapıldı. Allah hepsine rahmet eylesin, mekanları cennet olsun.
Saki Uğurlu
Sualtı Görüntüleme Yönetmeni & Araştırmacı
