Basit bir yelken donanımı ve seyrini ele alarak genel prensiplerini açıklayacağız. Bunun için tek direkli ve aşırmalı sereni bulunan, yelken olarak bir mayistra ve f1okla donatılmış tekneyi ele alıyoruz. Bu donanım her tür amaç için en çok kullanılan donanımı oluşturmaktadır.
Yukarıda açıklanan teknede dört yakalı bir randa yelken ve üç yakalı bir pena yelken (flok) bulunur. Randa yelken meyeme astarından Açevela gönderine (serene) ve alta boşa astarından bumbaya bağlanmıştır. Şek. 38. Yelkeni hisa etmek için serenin ortasından bağlı ve direğin cundasındaki makaradan geçen kandilisa halatını ve serenin topuğundan bağlı yine direkteki makaradan geçen kordelena halatlarını çekmek gerekir.
(A): Bir direk üzerindeki sereni taşıyan gargari halkası. 1-Kandilisa halatı, 2Gargari halkası. 3-Direk, 4-Seren
(B):Aşırmalı bir yelken donanımlı tekne. 1-Flok kandilisa halatı. 2-Çarmıklar,3-Ana kandilisa halatı, 4-Gargari halkası, 5-Seren (Açevela gönderi), 6-Baş bodoslamaya bağlanan flok Karula yakası, 7-Direğin iskele tarafından geçen flok Uskuta halatı, 8- Küpeşte bir mapaya liftin uskuru ile bağlı çarmık. 9-Sancak küpeşteye bağlı çarmık. 10- Ana yelken Uskuta halatı, 11-Oturak tahtasına bağlanmış ana yelken Karula yakası.
(C) Bir yelkeni camadana vurmak: 1-Direk, 2-Seren, 3-Karula yakası, 4-Iskota yakası, 5-Camadan halatları, 6-Uskuta halatı. Serenli ve giz’e çekilen yelkenlerde öncelikle yelkenin çatal yakasını serenin topuğuna bağlayarak yelkenin cunda yakası gerilerek bağlanır. Yelkeni matafyonlardan serene bağlayacak olan filador halatının çıması serenin üzerinden ve matafyonların içinden geçirilerek yürütülür. Böylece yelken meyeme astarından serene bağlanmış olur, Randa yelkenin orsa (amuda) astarı direk üzerinde bulunan kasnaklara bağlanır. Yelkeni hisa etmek için seren basılınca bu kasnaklar direk üzerinde yükselerek yelkeni de taşırlar. Flok yelkenin orsa astarı, Istıralya halatının üzerindeki ince halatlara bağlanır. Randa yelken hazırlandıktan sonra kandilisa halatı çekilerek sereni omurgaya paralel yükseltmek için kordelena halatı ile uyumlu hareket edilir.
Serenin topuğu yerine toka olunca, önce çatal iyice basılıp bağlanır ve sonra cunda basılıp bağlanır. Flok yelkenin açı1masında ise, Karula yakasının bodoslamasındaki aneleye bağlı olduğu görüldükten sonra yelkenin çördek yakası yerine toka oluncaya kadar çördek halatı çekilir.
Genellikle her çeşit yelkenlerin açılmasında Uskuta halatları elde tutulmalıdır. Aksi halde yelken basıldıktan sonra rüzgarın etkisiyle sancak veya iskeleye ani olarak yapraklanır ve özellikle bumbalı yelkenlerde personele çarparak denize düşmelerine sebep olabilir. Kandilisa halatı ya direk üzerindeki ya da oturak tahtasındaki koç boynuzlarına volta edilir.
