ilk istimli vapurların çalışmaya başlamasından önceleri Adalar’da yaşayanlar, İstanbul’a inecekleri zaman ya pazar kayıklarına binmek zorunda kalırlardı yada yelkenli teknelere…
Pazar kayıkları ile yolculuk yapmak kolay olmadığı gibi sert havalar da tehlikeliydi de… Tıka basa doldurulmuş yüklerin arasına sıkışarak sattlerce betecıka yol almak herkesin harcı olmasa gerekti.
İstanbul ile Adalar arasındaki ilk istimli vapur, Sualtan Abdülmecid’in Döneminde 1846 yılında çalıştı. Çalışmaya başlamasıyla da pazar kayıklarına binenlerin sayısında, yavaş yavaş da olsa azalma görüldü.
İlk Ada vapurları yandan çarklıydı. Sabahları iki yanındaki kocaman çarkları döndürerek yola çıkar, sırasıyla adalara uğradıktan sonra Galata Köprüsü’nün yolunu tutardı. O zamanlar vapurların yanaşıp bağlandıkları iskeleler hep Köprü’deydi. Vapur, bazı seferler Kadıköy’e uğrayıp yolcu bırakır, yeni yolcularını da alıp yoluna devam ederdi. Vapurun Köprü’ye varması, öğle saatlerini bulurdu. Yolcularını, yüklerini indirir, sonra karanlığa kalmamak için dönüş hazırlıklarına başlardı. Yeniden yolcular, yükler alınır, akşam üstüne kalmadan yola çıkılırdı.
Yolcular, vapurlardan çok memnun kalmışlardı. Soğuk havalarda ana salondaki soba yakılıyor, böylece içersinin ısıtılmasına çalışılıyordu. Yakılan gaz lambaları salondakilerin büsbütün karanlıkta kalmasını önlüyordu. Yoksa üç saate varan deniz yolculuğuna, hele hele kış günlerinde ve karanlıkta kalmak kolay değildi.
Tersane-i Amire’ye bağlı Fevaid-i Osmaniye İdaresi vapurlarının çalışmaya başlamasıyla Adalar kalabalıklaştı, gelişmeye başladı. Bu gelişmenin sırrı, apaçık, düzeli bir şekilde çalışmaya başlayan vapurlardaydı. Pek çok varlıklı Rum, Ermeni ve Yahudi aileler Adalar’da villalar yaptırmaya başladılar. Bağların arasındaki küçük ahşap evler birer, ikişer kayboluyor, yerlerine gösterişli köşkler yükseliyordu. çoğu aile artık yazları adalar da geçirmeye başlamıştı. ebderde olsa yaz-kış Ada’da kalanlarda görülmüyor değildi. Otelleri, lokantaları, pansiyonları ve kafeleriyle Adalar, azınlılarla Lövantenlerin en çok rağbet ettikleri yer oldu.
Şehre inenlerin, gidiş ve dönüşlerinde birkaç saati vapurda geçmekteydi. Böylece Adalar halkının günlük yaşamında bu yandan çarklı vapurların büyük yeri oldu. İstanbul’a inmeyenlerin de özellikle yaz akşamları iskeleye inip vapurla gelen yakınlarını karşılamaları, Ada halkının vaz geçemedikleri bir alışkanlık haline geldi.
1900’lü yıllarda Adalar’a çalışan vapurların arasında bir tanesi vardı li, bütün ötekilerden daha rahat, daha hızlı, daha gösterişli AYDIN dı bu vapurun adı…. 1888’de İngiltere’de yapılmıştı, teknesi 241 gros tonluktu. Uzunluğu, 57,7 m, genişliği 6,7 m idi. Önceleri İngiltere’de CLACTON adıyla çalışmıştı. Dört yıl sonra istanbul’daki Eseyan şirketinin aldığı bu vapur, 1895’te İdare-i Mahsusa tarafından alındı. Daha çok Adalar hattında çalıştırıldıktan sonra 1910’da çürüğe çıkartılarak sökülmek üzere elden çıkartıldı.
Güzel, rahat ve zarif vapurdu AYDIN…
Kaynak: Istanbul’un Unutulmayan Gemileri Eser Tutel
