Şirket-i Hayriye’nin en büyük vapuruydu, 71 baca numaralı HALAS…
Birinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesinden kısa bir süre önce İngiltere’ye birbirinin eşi üç yolcu vapurunun siparişi birden verilmişti. Bunlara CEVDET PAŞA, FUAT PAŞA, ve REŞİT PAŞA adları verilecekti. Ne var ki dünya savaşının çıkması üzerine İngilizler ilk iki vapurun siparişini hemen iptal ettiler. Üçüncü vapur REŞİT PAŞA kısmen inşa edilmiş ve teknesi suya indirilmiş bulunuyordu. İnşası ilerlemekte olan bu tekneye de savaş nedeniyle el koydular.
WATER WITCH adı verilen bu vapur 588 gross tonluktu, boyu 49 m, genişliği de 7,9 m idi. 12 milin üstünde hızı vardı. Adı da Türkçe de ‘’büyüleyici güzellikte su perisi’’ anlamına geliyordu.
İngilizler bu vapuru önce kendi sularında kullandılar, sonrada 1918’de Mondoros Ateşkesi’nin imzalanmasından sonra Türk sularına yolladılar. Bu güzelim vapurla gün oldu Çanakkale – Selanik arasında asker taşıdılar, gün oldu mekkare hayvanları, kömür, hatta mayında naklettiler. İngiliz işgal kuvvetleri Komutanlığı’nın emrindeki vapura Şirket-i Hayriye’nin usta kaptanlarından Palas Efendi’yi verdiler. Artık İngiliz asker ailelerini gezdiriyor, gerekirse asker ve askeri levazım malzemesi de taşıyordu.
Vapur ancak 4 yıl sonra, İstanbul’un kurtuluşundan hemen sonra asıl sahibi Şirket-i Hayriye’ye teslim edildi. Direğindeki İngiliz bayrağı indirilip yerine ay-yıldızlı bayrağımız çekilirken, adı da HALAS olarak değiştirildi. HALAS Kurtuluş demekti.
Şirketin filosundaki vapurların en büyüğü olarak bir başka gösterişi vardı HALAS’ın…
Boğaziçi’nin en güzel vapurlar dan olarak herkes tarafından çok sevildi, böylece yıllarca aralıksız olarak Boğaz köyleri ile Köprü iskelesi arasında yolcu taşıdı.
Yaz günlerinde, özellikle mehtaplı gecelerde, HALAS ile mehtap seferleri düzenlenmekte idi. Tatil günlerinden zaman zaman yapılan gezinti seferleri, HALAS gibi güzel bir vapurla yapılırsa, daha da keyifli oluyordu. 1981’de filodaki 67 baca numaralı KALENDER ile birlikte HALAS kısmen tadil edilerek özel gezinti gemisi haline sokulmak istendi. Ama nedense bu seferler hiç ilgi görmedi. Görmeyince bu iki vapur yeniden Boğaz postalarına verildiler. Bir süre böyle çalıştırıldıktan sonra HALAS 1983’te kadro dışı bırakılarak satıldı.
HALAS’ı 1985’te satın alan iş adamı Haldun Simavi, tekneyi baştan sona kadar tadil ederek lüks kamaraları, salonları olan bir gezinti gemisi haline çevirdi. Kazanı, buhar makineleri kaldırılmış, yerine dizel motor yerleştirilmişti. Yaz aylarında Ege kıyılarında turistik seferler yapıyor, kış gelince de gelip İstanbul’a demirliyordu. Çok önemli devlet adamları geldiği zaman, hep bu teknede ağırlanıyorlardı.
HALAS günümüzde 90 yıllık bir tekne… Yine güzel, yine zarif… Eskisi kadar yollu değilse de yine iş görüyor… 90 yıllık ömrü sular da geçiren bu güzel teknenin daha da uzun ömürlü olması için, titizlikle korunmasına çalışılıyor…
Kaynak: Istanbul’un Unutulmayan Gemileri Eser Tutel
