GİRİŞ

Bu kuralların kullanabilmesi için tropikal stormlar bölümün çok iyi bilinmesi, özellikle ana yörüngeden sapma hareketinin çok iyi anlaşılması ve bölgelere göre sapma noktalarının gözden geçirilmesi gerekir.

KURALLAR

Tropikal siklonlar prensip olarak, komşu yüksek basınç sistemi çevresini dolanarak ilerlerler ve yüksek basınca yakın olmaya çalışırlar.

Komşu yüksek basınç yönlendirme etkisiyle, Ekvator yakınlarında batıya doğru ilerleyen bir tropikal siklon, çok muhtemel olarak yörüngesi üzerindeki hareketine devam edip sapma (recurve) yapmayacaktır.

Şekil 1 ve 2 nolu kuralın açıklanması görünmektedir. 1.kurala göre HIGH çevresini dolanacak, 2.kurala göre sapmadan kesik çizgilerle gösterilen yörüngesini değiştirmeden ilerleyecektir.

Tropik siklon yörüngeleri çoğu zaman kutup tarafına doğru dönme, yönelme eğilimi taşır. Bu bir bakıma ekvatordan uzaklaşma isteği olarak da yorumlanabilir. Bu eğilimin gerçekleşmesini yüzey izobarlarının durumu belirler.

Şekilde 1961 yılı Eylül ayında oluşmuş Hurricane Debbie görülmektedir. Kural 3’e göre subtropikal karakterli 1025 mb’lık yüksek basıncın ekvator tarafında bulunan siklon, kendisinin kutup tarafındaki bu yüksek basınca doğru sapmıştır.

Doğuya doğru hareket etmekte olan bir yüksek basınç sistemi, tropikal siklonun gelecekte üzerinde bulunacağı iz (path) üzerine gelirse, siklon bu yeni yüksek basınç sisteminin de çevresini dolanarak ilerler.

Şekilde tropikal siklonun önünde bulunan yüksek basınç görülmektedir. Siklon 1. teşebbüste sapma (recurve) hareketini başaramamış. Yeni ve daha etkin 2. yüksek basınç sistemi çevresini de dolanmak zorunda kalmıştır. Bu örnekten de anlaşılacağı gibi siklon merkezinin gelecekteki pozisyonu saptanırken özellikle 30 – 50 derece enlemleri arasında yaklaşan bir yüksek basınç duvarının hareket üzerindeki etkisi daima gözönünde bulundurulmalıdır.

Bir tropikal siklon, bir ekstratropikal V depresyon (trough) veya soğuk cephesi güneye doğru uzanan alçak basınç kuşağının daha güneyinde bulunuyorsa; siklonun hareketi, pek muhtemel olarak alçak basınç kuşağı genel hareket yönünde ve belirgin soğuk cephe boyunca olacaktır.

Şekilde 40N ve 62N mevkiinde bulunan tropikal storm görülmektedir. Stormun, İngiliz Kanalı – Providence Kanalı – New York, Gibraltar – Halifax ana trafik hatları üzerinde olduğuna dikkat ediniz, merkez yakınlarında rüzgarlar 70 knot civarındadır. Yani güçleri hurricane etkinliğine ulaşmıştır. Kanada üzerinde bulunan yüksek basınç etkisiyle Labrador’dan inen siyah okla gösterilen kutupsal hava ve şeklin sağ tarafında blok halinde yüksek basınç ve güneyden gelen tropikal hava akışına dikkat ediniz.

Önemli Not

Bu kural 35 – 40 derece enlemlerinin kuzeyinde (güney yarımkürede 25 – 30 derece enlemleri güneyi) tırmanmış tropikal siklonlar için özellikle geçerlidir. Aşağı enlemlerdeki stormlar (10 – 35N, 10 – 25S) için ekvatora yaklaşıldıkça bu kuralın geçerliliği azalır. Öte yandan sonbahar stormları bu kurala uyarlar. Ekim – Kasım ayları Hurricane ve Tayfunları 20 – 30derecenin kuzeyine bu kural sınırları içinde ulaşırlar.

Soğuk cephe ve yüksek basınç duvarı kurallarının her ikisinin de geçerli olabileceği durumlarda, stormun engel yüksek basınç etkisiyle yavaşlayacağı veya bir süre tamamen durabileceği ihtimali üzerinde dikkatle durulmalıdır.

Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi, storm soğuk cephe kuralına göre NNW olan yörüngesini ENE olarak değiştirmesi; yüksek basınç engeli kuralı gereğince yüksek basınç duvarını dolanarak ve batıya doğru ilerlemesi gerekir.

Bu durumda storm çok düşük bir hızla yörüngesi üzerinde ilerlemeye devam edecek veya bir kavis (loop) çizecek veya tamamen duracaktır. Yaz ve geç sonbahar mevsimlerinde alçak enlemlerde 2 etkin yüksek basınç engeli karşısında storm yörüngeleri (tracks) genellikle batıya doğru yönelir.